'Zeytinyağında 5 yıllık ihracat hedefimiz 1,5 milyar dolar'
Nevra UÇKAÇ/ İZMİR, (DHA)-EGE Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Emre Uygun, Sürdürülebilir büyüme hedeflerimiz doğrultusunda önümüzdeki 5 yılda zeytinyağı ihracatımızı 1,5 milyar dolar seviyesine çıkarmayı hedefliyoruz" dedi.
Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Emre Uygun, Türkiye'nin önemli ihraç ürünlerinden olan sofralık zeytin ve zeytinyağında yeni sezonla ilgili değerlendirmelerini paylaştı. 2023-2024 sofralık zeytin ihracatı sezonunun, 30 Eylül 2024 itibarıyla tamamlandığını anlatan Uygun, "Yeşil zeytin ihracatımız 17 bin ton karşılığında 47 milyon dolar seviyesinde gerçekleşmiş olup, en fazla ihracat yaptığımız ilk 3 ülke sırasıyla Almanya, Irak ve ABD olmuştur. Siyah zeytin ihracatımız ise 60 bin ton karşılığında 162 milyon dolara ulaşmış, bu kategorideki en büyük pazarlarımız ise Almanya, Irak ve Romanya olarak sıralanmaktadır. 2023-24 sezonunda toplam sofralık zeytin ihracatımız 78 bin ton seviyesinde gerçekleşmiş ve bu ihracattan 110 milyon dolar döviz geliri elde edilmiştir. Sofralık zeytin ihracatında ortalama birim fiyatımızın yüzde 46 gibi yüksek bir oranda artarak 1,84 dolardan 2,69 dolara yükseldiğini görmekteyiz. Ekim ayı sonunda 2023 sezonu zeytinyağı ihracatımız 70 bin tonun biraz daha üzerinde gerçekleşmesi ve bu ihracattan 500 milyon doların üzerinde bir döviz geliri elde etmişiz. Eylül ayı sonu itibariyle ise ortalama zeytinyağı ihracatımızı 4,78 dolardan 7,22 dolara yükseltmişiz" dedi.
Tüm dünyada artan zeytinyağı fiyatlarının Türkiye'nin ihracat fiyatlarının yükselmesinde de etkili olduğunu anlatan Uygun, en fazla ihracat yapılan ülkelerin ABD, İspanya ve İtalya olduğunu söyledi. Uygun, şöyle devam etti: "Bir yılı aşkın sürede ihracat kısıtlamaları ve fon kesintileriyle mücadele eden sektörümüzün toplam ihracatı eylül sonu itibariyle geçtiğimiz sezona kıyasla yüzde 25 miktar olarak ve gelir olarak kayıp yaşamıştır. Sektör paydaşlarımızın dayanışması ve sürdürülebilir büyüme hedeflerimiz doğrultusunda önümüzdeki 5 yılda ihracatımızı 1,5 milyar dolar seviyesine çıkarmayı hedefliyoruz."
ÜRETİMDE ARTIŞ BEKLENTİSİ
2023-2024 ihracat sezonunun sonuna gelindiği dönemde tüm illerde yeni rekolte çalışmalarının tamamlandığını ifade eden Emre Uygun, "Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi (UZZK) verilerine göre bu sezon ülkemizde 200 milyonun üzerinde zeytin ağacından elde edilecek toplam zeytin rekoltesinin 3 milyon 600 ton, sofralık zeytin rekoltesinin 750 bin ton, zeytinyağı rekoltesinin ise 475 bin ton olması bekleniyor. Bilindiği üzere İspanya dünya zeytinyağı üretiminin yaklaşık yarısını karşılamaktadır. Son yıllarda kuraklık ile olumsuz hava koşullarının ardından bu içine girmiş olduğunuz 2024-2025 sezonunda üretim de toparlanmaya başlayacaktır ve artarak toparlanması bekleniyor. Aynı şekilde Yunanistan ve özellikle Kuzey Afrika ülkelerinde de üretim artışları olacak. İtalya'da da kuraklık ve olumsuz hava koşulları nedeniyle üretimde birazcık düşüş yaşıyoruz. 2024-2025 sezonunda dünya genelinde zeytinyağı üretiminde sofralık zeytin ve zeytinyağı üretiminde geçtiğimiz iki seneden sonra bir toparlanma bekliyoruz" diye konuştu.
'100 TONLUK KOTA ÇİFTE STANDARTTIR'
Zeytinyağı ihracatında birinci pazarın Amerika olduğunu ifade eden Uygun, Amerika'ya satılan zeytin ve zeytinyağının yüzde 90'ının dökme ihracat kapsamında yapıldığını belirtip, ambalajlı ihracata ağırlık verilmesi gerektiğini kaydetti. Uygun, "Ege Zeytin Zeytinyağı İhracatçılar Birliği olarak Türkiye ve İngiltere arasında biraz aksak devam eden serbest ticaret anlaşması görüşmeleri kapsamında zeytinyağı ihracatındaki gümrük vergilerinin kaldırılması için Ticaret Bakanlığı'na talebimizi ilettik. İngiltere'nin Türkiye'den zeytinyağı ithalatındaki gümrük vergisinin sıfırlanmasına olumlu yaklaştığının cevabını aldık. Bu verginin kaldırılması ve Türkiye'den ambalajlı zeytin ve zeytinyağı ürünlerinin İngiltere pazarına sunulması için büyük bir olanak sağlayacaktır" dedi.
Zeytinyağı ihracatındaki 70 bin tonluk ürünün tamamının ambalajlı olduğuna dikkati çeken Uygun, Türkiye'nin yapılan ölçümlere göre 70 bin tondan ancak 70-80 tonluk pay aldığını söyledi. Uygun, "Biz bunu arttırmak için yaptığımız girişimlerde İngiltere'deki Türkiye Ticaret Ataşeliği'nden tutun da İngiltere tarafındaki serbest ticaret anlaşmasını yürüten bürokratlarla da toplantılar gerçekleştirip onlara Türkiye'den alacakları zeytinyağıyla ilgili herhangi bir kalite farkı olmadığı gibi çok ciddi anlamda tüketicilerinin fiyat avantajı sağlayacaklarının bilgisini verdik. Avrupa Birliği ülkemize zeytinyağı ihracatı için yıllık 100 ton gibi bir kota tanımıştır. Bu çifte standardın da ortadan kaldırılmasını talep ediyoruz. Bu konuda da gerekli girişimlerimizi başlattık. Bu söz konusu kotanın Türkiye için en az 30 bin ton seviyesine getirilmesi yönünde talebimiz bakanlığa ve ilgili bürokratlara iletildi. AB pazarındaki tüketicilerin kaliteli zeytin ve zeytinyağı ürünlerine erişimini kolaylaştırmak rekabetçi fiyatlarla daha geniş bir ürün yelpazesi sunmayı ve aynı zamanda Türk ihracatçılarında daha avantajlı bir konuma gelmesini amaçlamaktayız. Katma değeri yüksek, ambalajlı ihracatı arttırmak birliğimizin öncelikli hedefleri arasında yer alıyor" dedi.
'ZEYTİN AĞACI SAYISI 200 MİLYONA ULAŞTI'
Açıklanan rekolte rakamlarına göre 475 bin tonluk zeytinyağı üretimiyle karşı karşıya olduklarını ifade eden Ege İhracatçı Birlikleri Yönetim Kurulu Üyesi ve Tariş Genel Müdürü Seyit Güngör Şarman, iki sene öncesine kadar 250 ve 300 civarındaki üretim rakamlarından bahsedildiğini hatırlatıp, "İlk defa 420 bin ton üretimin olduğu bir dönemde Türkiye'nin gelmiş geçmiş en yüksek üretimi diye bahsetmeye başlamıştık. Yeni sezon bunu da geride bıraktı. Son derece sevindirici bir gelişmedir bu. Türkiye'mizin 2000'li yıllardan beri çabaladığı ve kendimize üretimde dünya ikinciliği hedefi koyduğumuz bir olayı evvelki sene gerçekleştirdik. Bu sene de pekiştirme noktasına doğru gidiyoruz. Bildiğiniz gibi 2000'li yıllarda 99 milyon civarında olan ağaç sayımız bugün 200 milyona ulaştı. Ağaçlar ciddi biçimde meyve vermeye başladı ve rekoltemiz arttı. Var yılı yok yılı konusunda açıyı ciddi biçimde daralttık. 2000'li yılların başında dünya ikinciliği hedefi koyduğumuzda üretim miktarı 650 bin ton olarak belirlenmişti. Dünyanın en yüksek üretimine sahip İspanya'yı o dönemde geçmemizin zor olduğunu düşünmüştük. İtalya ve Yunanistan'ı da yakalar geçeriz, diye düşünmüştük. Bugün ortaya çıkan rakamlar burada bizim düşündüğümüz şeyleri doğruluyor. Bundan da mutluluk duyuyoruz" diye konuştu.
'ÜRETİMDEKİ ARTIŞ FIRSATA DÖNÜŞTÜ'
Bu yıl 475 bin tonluk üretimin yanı sıra geçen yıldan devreden stok miktarının da bulunduğuna dikkat çeken Şarman şöyle devam etti:
"Geçen yıldan devreden stoku da hesaba kattığımızda 100 bin ton daha ilave ettiğimizde 575 bin tonluk bir üretimden söz edebiliriz. Bu sene Suriye'de de iyi bir üretim var. Yaklaşık 150 bin tonluk bir üretim var. Bu 150 bin tonluk üretimin yaklaşık 50-60 bin tonu bizim tarafımıza gelecek. Çok dikkatli götürmemiz gereken bir sezon söz konusu. Üretimden nihai tüketim veya ihracat aşamasına kadar dikkatli olmalıyız. 13 aylık bir ihracat kısıtlaması dönemini de yaşamış kişiler olarak, çok başarılı bir şekilde ülkenin ihracatını gerçekleştirdik. Üretimimizin çok olması ilk planda sıkıntı gibi görünse de iş fırsata dönüşmüştü. Dünya zeytinyağı tüketim ihtiyacını karşılayabilmek için başta İspanya olmak üzere İtalya dahil Türkiye'ye yüklendiler. Biz de güzel bir ihracat yaptık."
'TAĞŞİŞTE YAPTIRIMLAR ARTTIRILMALI'
Seyit Güngör Şarman, son olarak tağşiş konusuyla ilgili şunları söyledi:
"Tağşiş eskiden beri var. Önleme çabalarını etkili hale getirmeliyiz. Tarım Bakanlığı ile görüşüp farkındalık için çalışmaların arttırılmasını istedik. Şimdi günü birlik tespit yapıp açıklıyorlar. Bunun faydası, firma ürünün tamamını satıp bitirmeden açıklanıyor. Tağşiş bitmedi artıyor. Yaptırımlar ağırlaştırılmalı. Kurala aykırı davrananlar internet üzerinden satış yapabiliyor. Bunun önüne geçilmeli." (DHA)
