Depremzede çocuklara umut verecek proje
Özlem YURTÇU KARABULUT- Mehmet CANBULAT / İSTANBUL, (DHA)- DÜNYANIN en saygın bilim insanları arasında yer alan bir grup doktorun girişimiyle başlayan proje, Türkiye'den de 12 uzmanlık derneği ve sivil toplum kuruluşlarının katılımıyla depremde uzuv kaybı yaşayan çocukların umudu oldu. 'Çocuk İyilik Merkezi' projesiyle bu çocukların sadece protez ihtiyaçları değil, fizik tedavi veya psikoterapi desteğinin yanı sıra, 21 yaşına kadarki eğitim bursları ile meslek edindirme süreçlerine de katkı sağlanacak. Türk Pediatri Kurumu Başkanı Prof. Dr. Haluk Çokuğraş "700-800 civarında çocuğun uzuv kaybı yaşadığını düşünüyoruz. Bu çocukları topluma tekrar geri kazandırmak için ne gerekiyorsa onları yapacağız" dedi.
Kahramanmaraş merkezli büyük afette pek çok çocuk, sadece ailesini değil, kolunu, bacağını ya da birkaç uzvunu birden kaybetti. Uzuvlarıyla beraber umutlarını da yitiren depremzede çocuklar için Amerika'da yaşayan birkaç Türk doktorun harekete geçerek başlattığı yardım hareketi, binlerce kilometreyi aşıp Türkiye'ye ulaştı ve şimdi onlarca uzmanlık derneğinin yanı sıra hem ABD, hem de Türkiye'den pek çok sivil toplum kuruluşu ve firmanın da desteğiyle Adana'da büyük bir çocuk rehabilitasyon ve iyilik merkezine dönüşecek. Ayrıca 'Çocuk İyilik Merkezi' projesi sayesinde, deprem nedeniyle uzuv kaybı yaşamış tüm çocukların, 21 yaşını bitirene kadar protez, ortez, tekerlekli sandalye gibi ihtiyaçları karşılanacak, fizik tedavi ve psikiyatrik rehabilitasyon almaları sağlanacak, eğitim bursu verilecek ve meslek sahibi olmaya çalışan gençlerin istihdamı için de imkan yaratılacak. http://cocukprotez.org üzerinden ulaşılabilecek projeyi sadece depremde yaralanan çocuklar değil, daha önceden uzuv kaybı yaşamış ama bu büyük felaketten etkilenen çocuklar da dahil edilecek.
"800'E YAKIN ÇOCUK, BAZILARINDA BİRDEN FAZLA UZUV KAYBI VAR"
Çocuk İyilik Merkezi Projesi'nin kurucu ortaklarından Türk Pediatri Kurumu Başkanı Prof. Dr. Haluk Çokuğraş ile projenin fitilini Türkiye'deki meslektaşı Prof. Dr. Metin Karaböcülüoğlu'yla birlikte ateşleyen Kaliforniya-Los Angeles Üniversitesi'nden Çocuk Yoğun Bakım Uzmanı Prof. Dr. Yonca Bulut, yüzlerce depremzede çocuğun geleceğine umut olacak bu uzun soluklu organizasyonun detaylarını ilk kez Demirören Haber Ajansı ile paylaştı. Prof. Dr. Haluk Çokuğraş, "Tam sayıyı henüz bilemiyoruz. Ama 700-800 civarında çocuğun uzuv kaybı yaşadığını düşünüyoruz. Bunların bazılarında birden fazla uzuv kaybı var. 'Çocuk İyilik Merkezi' diye bir merkez kurmaya bu nedenle karar verdik. Bize, Türkiye Ortopedi Derneği, Fizik Tedavi Derneği, Ortez-Protez Üreticileri Derneği, bazı ilaç kuruluşları, Çocuk Psikiyatrisi Derneği gibi çok sayıda kurum yardımcı oluyor. Bu çocukların protezlerinin takılmasını sağlamak ilk önceliğimiz. Ayrıca protez takılan çocuklara fizik tedavi gerekecek. Psikolojik destek gerekecek, hatta belki daha sonra okuyacak olan çocuklar için eğitim bursu veya çalışacak gençlerin istihdamı gibi ihtiyaçları kapsayacak. Bu çocukları topluma tekrar geri kazandırmak için ne gerekiyorsa onları yapacağız" dedi.
"ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ ÇOK BÜYÜK DESTEK VERDİ"
Uzun soluklu ve kapsamlı bir oluşum için bir merkeze de ihtiyaç duyulduğunu anlatan Prof. Dr. Çokuğraş, "Buranın da deprem bölgesine yakın bir yer olmasını amaçladık. Çukurova Üniversitesi bize çok yardımcı oldu bu konuda. Rektör Sayın Prof. Dr. Meryem Tuncer devreye girdi. Bir alan tahsis etti. Türkiye Bankalar Birliği'nden finansal destek aldık. Orada yapacağımız binanın tamamını, TBB yapmayı taahhüt etti. Projesini de Çukurova Üniversitesi Mimarlık Fakültesi öğretim üyeleri çizdi. Buranın aynı zamanda ileride protez-ortez uygulamaları için bir ar-ge merkezi, zaman içerisinde protez-ortez üretilen bir merkez olmasını amaçlıyoruz. Amerika ayağımız çok önemli. Çünkü protezler için sağlanacak finansman büyük oranda oradaki kurumlardan gelecek. Belki de protezler yapılıp gelecek. Tabii ki burada SGK ile beraber çalışılacak. Çünkü onların onayı verip vermemesi de önemli bir süreç. O bölgede pek çok Suriyeli çocuk da var. Herhangi bir ayrım yapmadan bütün çocuklara yönelik bu ihtiyaçların giderilmesine çalışacağız. Şimdi en önemli iş, sahadaki çocukları saptayabilmek" diyerek sözlerini noktaladı.
SÜREÇ, SUİSTİMAL OLMAMASI İÇİN DOKTOR KONTROLÜNDE İLERLİYOR
Çocuk İyilik Merkezi sistemine dahil edilecek ampüte çocuklar, herhangi bir suistimal yaşanmaması ve doğru protezin temin edilebilmesi için tıbbi bilgilerinin eksiksiz olması adına, doktorlar tarafından sisteme kaydediliyor. Ayrıca projenin sürdürülebilirliği için de finansal destek yapacak kuruluşlarla, protokoller imzalanıyor. Kaliforniya-Los Angeles Üniversitesi'nden Çocuk Yoğun Bakım Uzmanı Prof. Dr. Yonca Bulut, bu çocukların unutulmaması için ellerinden gelen her şeyi yapacaklarını vurgulayarak şunları söyledi: "Dünyanın en büyük felaketi. Bu haberi alan herkes, Türk olduğumuz için Amerika'da bize sormaya başladı, nasıl yardım ederiz diye. Bu yardımların bir şekilde yönlendirilmesi gerekiyordu. Afetlerde, çocuklar hep unutuluyor; her zaman sonradan düşünülüyor. Tüm dünyada böyle. Düşünün ki anneleri yok, babaları yok, bir taraftan da ampütasyon yaşamış, biz bu çocuklara yardım etmeyeceğiz de kime yardım edeceğiz? Kaç çocuk varsa, onları uzun vadede de 'unutmadan, unutturmadan' bir yardım oluşturduk."
“BÜYÜK BİLİM İNSANLARI, BU ÇOCUKLARI MESAİ EDİNDİ"
Çocukları mümkünse meslek edinene kadar destekleyebilecekleri bir sistem kurmayı düşündüklerini de kaydeden Prof. Dr. Bulut, şu açıklamalarda bulundu: "Ben, bu kadar çok doktorun, bu kadar hızla organize olduğunu ve aynı amaç için çaba sarf ettiğini hayatımda hiç görmedim. Büyük bilim insanları, işlerini güçlerini bıraktılar, Haluk Çokuğraş gibi, Gökhan Hotamışlıgil gibi (Çukurova Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Meryem Tuncel gibi) hocalar, bu çocuklar için her hafta sonunu bu işe ayırdılar. Bu sabah itibarıyla sisteme dahil edilen çocuk sayısı 85'e ulaştı. Bu sayı sahadaki çocuklara ulaştıkça artacak. Türkiye'nin her yerinden depremzede çocuklar sisteme dahil ediliyor."
ÖZEL ÇOCUKLARA, GEREKİRSE ÖZEL PROTEZ SAĞLANACAK
Çok özel ve gelişmiş proteze ihtiyacı olan 'yetenekli' çocuklar için de ekstra fon bulunması için uğraşacaklarını belirten Prof. Dr. Buut, "Diyelim ki basketbol oynayacak ya da piyano çalacak. O çocuğun ihtiyacına göre değerlendirme yapılacak ve onun için de bir şekilde fon aranacak. Biz bu işe başlarken çocuklar yürüyebilsin, hareketlerini kazanabilsin diye düşündük. Ama bu demek değil ki sadece burada kalsınlar. Eğer onlar koşmak, basketbol oynamak istiyorsa, piyano çalmak istiyorsa, böyle teknolojiler de varsa, bunlar için de kapıları çalacağız" dedi.
ÇOCUK BÜYÜDÜKÇE PROTEZİ DE DEĞİŞECEK
Çocuğun protezi takılmış olsa dahi sisteme dahil edilebileceğini kaydeden Prof. Dr. Bulut, "2 yaşındaki bir çocuğun protez ihtiyacı ile 25 yaşındaki birinin protez ihtiyacı farklıdır. Belli aralıklarla değişmesi gerekecek bu protezlerin. Ayrıca deprem bölgesinde yaşayıp depremden önce uzvunu kaybetmiş, protez kullanan çocuklar da söz konusu olabilir. Bu çocuklar deprem sırasında protezlerini ya da tekerlekli sandalyelerini kaybetmiş olabilirler. Bunlar da mutlaka bu sisteme dahil edilsin istiyoruz. Fizik tedavi, ortopedi, plastik cerrahi doktoru veya aile hekimleri, yani bu çocuklarımızı herhangi bir şekilde gören, muayene eden doktorlarımız http://cocukprotez.org sitesi üzerinden form doldurup bize ulaşabilir. Diyelim çocuk tedavide değil, ailesi web sitemizde bulunan telefon numarasını kendileri arayabilirler. Oradaki doktorlarımızla görüşebilirler" şeklinde konuştu.
AMPÜTE ÇOCUKLARI ÖNCE BİR KURUL DEĞERLENDİRİYOR
Çocukların tıbbi durumları sisteme girildikten sonra Çukurova Üniversitesi'ndeki bir kurul tarafından değerlendirileceğini ifade eden Prof. Dr. Bulut, o kurulda; çocuk fizik tedavi uzmanı, ortopedi uzmanı, psikiyatri uzmanı, çocuk doktoru ve protez teknisyeni gibi her branştan uzmanın bulunduğuna dikkat çekti. Prof. Dr. Bulut sözlerini şöyle noktaladı: "Çocukların Çukurova Üniversitesi'ne gelmesine de gerek yok. Bulundukları, yaşadıkları yerde çocuk protez olanaklarıyla yardımlarının sağlanmasını amaçlıyoruz. Eğer bulundukları yerlerde protez veya psikoterapi ya da fizik tedavi imkanları yoksa, o zaman Çukurova Üniversitesi devreye girecek. Ayrıca da bu çocuklara 21 yaşını bitirene kadar da eğitim bursu vereceğiz ve meslek edindirmek de aynı zamanda amaçlarımızdan bir tanesi olacak."
UÇAKTA ALDIĞI MESAJ, BÜYÜK BİR İYİLİK HAREKETİNE DÖNÜŞTÜ
Prof. Dr. Yonca Bulut, depremin üçüncü günü uçaktayken Amerikan Pediatri Akademisi'nden aldığı destek mesajının ardından, meslektaşı Prof. Dr. Metin Karaböcüoğlu ile irtibata geçti. Türk Çocuk Acil ve Yoğun Bakım Derneği Başkanı Prof. Dr. Dinçer Yıldıztaş'ın da ilk günden sürece dahil olmasıyla birlikte, bu bireysel çabalar her gün daha da büyüyen bir yardım çemberine dönüştü. ABD'den dünyaca ünlü ve saygın bilim insanlarından Prof. Dr. Gökhan Hotamışlıgil (Harvard Tıp Fakültesi), Pediatri Uzmanı Prof. Dr. Pelin Cengiz (Wisconsin Üniversitesi), Beyin Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Aclan Doğan (Oregon Sağlık Bilimleri Üniversitesi) ve Prof. Dr. Nilgün Esen Bilgin gibi pek çok isim, depremzede çocuklara destek bulmak için gece gündüz ter döküyor. Ayrıca ABD'deki Turkish Philanthropy Funds (TPF) ile Bridge to Turkiye Fund (BTF) kuruluşları da cocukprotez.org için yardım topluyor. Yıllardır Türkiye'ye eğitim bursları veren BTF'in ABD'de bu konuda yürüttüğü yardım kampanyası ise "Project CATE (Child Amputees of Turkiye Earthquake)" olarak oluşuma destek veriyor. Türkiye'den de 12'den fazla tıpta uzmanlık derneği, sivil toplum kuruluşu, Türkiye Bankalar Birliği, bazı ilaç firmaları ile ortez - protez üreticileri projeye organizasyonel ve bilimsel anlamda destek oluyor.
