Trakya'nın 'sarı gelini' aşırı sıcaklıktan strese girdi; dane sayısı azalıyor

Türkiye genelinde ilkbaharla birlikte ekimine başlanan ayçiçeğinde, ülke ihtiyacının önemli bölümünün karşılandığı Trakya'da, üründe aşırı sıcaktan dolayı stres görülmeye başlandı. Hava sıcaklıklarının 40 dereceyi geçtiği bölgede mevsim yağışlarını alan ayçiçeklerinde aşırı sıcaklardan dolayı terleme yaşandığını belirten Trakya Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Genetik ve Biyomühendislik Bölüm Başkanı ve Bitki Islahı Merkezi Müdürü Prof. Dr. Yalçın Kaya, bunun üründe su kaybına, dolayısıyla da verim düşüşüne yol açtığını söyledi. Prof. Dr. Kaya, aşırı sıcaklıkların devam etmesi durumunda ayçiçeğinde verimin azalıp, kalitenin düşebileceğine dikkat çekti.

'AYÇİÇEĞİ AŞIRI SICAKTA 10 GÜNLÜK SUYU 2-3 GÜNDE KAYBEDİYOR'

Aşırı sıcaklıkların ayçiçeğine etkisinin üç açıdan değerlendirilmesi gerektiğini belirten Prof. Dr. Kaya, "Özellikle son dönemlerde sıcaklık 40 derecenin üzerine çıkmaya başladı. Bu dönem ayçiçeğinin her üç döneminde de üç farklı verime olumsuz etki sağlayacak. Hali hazırda çiçeklenmesini tamamlamış olan süt olum devresinde tam serin hava istiyor. Her ne kadar yağmur yağdıysa da aşağıdan yukarı doğru aşağı çıkan bir serinlik verse de yukarıdaki çok aşırı sıcaklıklar oradaki dane verimlerinden hem verim kaybı hem de süt olum evresindeki suyunu çok çabuk kaybetmesine neden oluyor. Normalde 1 hafta, 10 gün kaybetmesi gerekirken 2-3 günde kaybediyor ve ne oluyor? İnce dane ve yağ oranları düşüyor. Yani hem kalitesi, yağ oranı düşüyor, kabuk oranı artıyor hem de verimi düşüyor" dedi.  

'STRESLE BİRLİKTE VERİM KAYBI OLUYOR'

Ayçiçeğinin sanılanın aksine sıcağı değil güneşi sevdiğini belirten Prof. Dr. Kaya, "Aşırı sıcağın bitkide streslenmeye de neden olduğu. Bu çiçek devresinde bitkinin derdi neslini devam ettirmek, neslini devam ettirecek çocuklarını yani taneleri sahiplendirmek. Bunlar herhangi bir stres koşuluna girmediği zaman çiçeklenmeye devam ediyor. Ama herhangi bir strese girdiği zaman artık ortaları boş kalıyor. Verim kaybı oluyor ve bitkideki dane sayısı azalıyor. Ayçiçeği aslında sıcağı sevmiyor güneşi seviyor, güneş ışığını seviyor daha doğrusu. Işık ve sıcaklık farklı şeyler. Aşırı sıcaklarda doğal olarak hem fotosentez oranı düşüyor yaptıklarında, artı buharlaşmayla kaynaklanan su kaybı yani terleme artıyor. Çok su kaybı yaptığı için doğal olarak içinde o besin maddesini oluşturacak suyu muhafaza edemiyor. O yüzden aşırı sıcakları yani kimse biz de dahil olmak üzere kimse sevmiyor" ifadelerini kullandı.

Üreticinin sıcaklıkla ilgili yapacağı fazla bir şey olmadığını da kaydeden Prof .Dr. Kaya, "Kesinlikle tehlikede çünkü bu sıcakların böyle sürekli devam etmesinin o dediğimiz erken olanlar çok cılız taneler oluşturacak, kabuk oranları artacak, yağ oranları düşecek. Hem kalitesi düşecek hem de verimi oldukça etkileyeceğini düşünüyorum. Tabii şu anda çiftçilerin yapacağı bir şey yok. Yani sulama imkanı olan yerlerde sulama yapılabilir en fazla. Yapacak çok fazla da bir şey yok. Tek şansımız buradaki en önemli şeylerden bir tanesi bir diğer şey çiftçilerimiz tabii sigorta da yaptırabilirler aynı şekilde. Zaten yaptırmışlardır kuraklık sigortası ve benzeri şekilde. Yapacağı, müdahale edeceği bir durum söz konusu değil, dua edeceğiz sıcaklıkların devam etmemesi için" diye konuştu. 

'SÜREKLİ 40 DERECE OLMASI AYÇİÇEĞİ İÇİN BÜYÜK RİSK'

Ayçiçeğinin normal gelişimi için ideal sıcaklığın 30-35 derece olduğunu da sözlerine ekleyen Prof. Dr. Kaya, "Bu sıcaklıkların ideal olanı 30-35 dereceye inmesi ve bu şekilde devam etmesi çok önemli. Sürekli 40 derece olması çok büyük bir risk. 1 hafta 10 gün daha devam ederse böyle çok ciddi miktarda ayçiçeği etkilenir. Türkiye sadece yağ ithal eden bir ülke değil aynı zamanda işlenmiş ürün ihraç eden bir ülke. Zaten fiyatlar anlamında sıkıntılı bir devreye girdik, Ukrayna-Rusya savaşı ve pandemi nedeniyle. Tekrar benzer sıkıntılar yaşayabiliriz" dedi.