“Serebral palsili çocuklar için konforlu bir yaşam mümkün”

Serebral palsinin, fetal dönem veya erken bebeklik döneminde başlıca kas hareketini kontrol eden beyin bölgelerinde hasar olduğunda veya bu bölgeler olması gerektiği gibi gelişmediğinde ortaya çıkan bir bozukluk olduğunu belirten Medical Park Bahçelievler Hastanesi Çocuk Nörolojisi Uzmanı Dr. Türkan Uygur Şahin, 6 Ekim Dünya Serebral Palsi Farkındalık Günü nedeniyle bilgilendirmede bulundu.

TÜRKİYE’DE 3-18 YAŞ GRUBUNDA 108 BİN SEREBRAL PALSİLİ VAR

Dünyada görülme oranı bin doğumda 1-2 olan Serebral palsi yaygınlığının Türkiye’de yapılan çalışmalarda ise 1000’de 1.1-4.4 olarak saptandığını dile getiren Uzm. Dr. Şahin, Türkiye’de yapılan çalışmalara dayanarak yaklaşık 300 bin SP’li bireyin bulunduğu, 3-18 yaş grubunda ise 108 bin SP’li olduğunun tahmin edildiğini ifade etti.

TEKNOLOJİ DAHA KONFORLU BİR YAŞAM OLANAĞI SAĞLADI

Toplum arasında beyin felci olarak da bilinen Serebral palsinin çocukluk çağı engelli olma durumunun en sık nedenlerinden biri olduğunun altını çizen Uzm. Dr. Şahin, “Serebral palside (SP) klinik belirtiler ve etkiler değişkenlik gösterebilir, dolayısıyla tedaviler ve yaklaşımlar da farklılık gösterir. Ancak günümüzde tıbbi ve teknolojik ilerlemeler; SP hastalarının daha uzun, kaliteli ve konforlu bir yaşam sürmesi için birçok olanak sağlamaktadır. Bu alanda ilerlemeler hızla devam etmektedir” diye konuştu.

BEYNİN HASAR ALMASI SONUCU OLUŞUYOR

Serebral palsinin fetal dönemde veya erken bebeklik döneminde gelişmekte olan beynin herhangi bir nedenden ötürü hasar alması sonucu kas tonusunu, duruşunu ve hareketini etkileyen bir grup bozukluk olduğunu vurgulayan Uzm. Dr. Şahin, “SP'nin ana etkisi, kas hareket kontrolünün bozulmasıdır. Hasar ilerlemese de belirtiler büyüme ve gelişmeyle birlikte zaman içinde değişebilir ve gelişebilir. SP'nin belirti ve semptomları bebekliğin erken dönemlerinde ortaya çıkar ve kişiden kişiye büyük farklılıklar gösterebilir. Dolayısıyla, riskli bebeklerin düzenli takip altında olması oldukça önemlidir” ifadelerini kullandı.

ZİHİNSEL GERİLİK, İŞİTME VE GÖRME SORUNLARI OLABİLİR

Uzm. Dr. Şahin, SP’li hastalarda beynin etkilenme yeri ve şiddeti de belirleyici olmakla birlikte, klinik tabloda çoğu zaman öğrenme güçlükleri, zihinsel gerilik, nöbet gibi nörolojik problemlerin yanında işitme ve görme sorunları veya omurga eğriliği -skolyoz-, eklem sorunları -kontraktür- gibi durumların da görülebileceğini belirtti.

BEBEKLİKTE GÖRÜLEN BELİRTİLERE DİKKAT

Serebral palsi belirtilerinin çocuktan çocuğa değişebileceğini belirten Uzm. Dr. Şahin, bu belirtilerin kas güçsüzlüğü ve zayıf motor kontrolünden kas gerginliğine -spastisite_ ve hareket bozukluklarına -diskineziler- kadar uzanacağını söyledi. Uzm. Dr. Şahin, SP'li çocuklarda aşağıdakiler de dâhil olmak üzere başka semptomların da olabileceğini söyledi:

“Nöbetler, görme kaybı veya görme güçlüğü, işitme kaybı veya işitme sorunu, konuşma problemleri, öğrenme güçlüğü, davranışsal sorunlar, gelişimsel gecikmeler, yutma güçlüğü -disfaji-, beslenme ile ilgili zorluklar, solunum problemleri, gastroözofageal reflü (GÖRH), kabızlık.”

GELİŞİMSEL AÇIDAN YAVAŞ KALIRLAR

Serebral palsili bebeklerin genellikle yuvarlanmayı, oturmayı, emeklemeyi veya yürümeyi öğrenmek gibi gelişimsel kilometre taşlarına ulaşmakta yavaş kaldığını işaret eden Uzm. Dr. Şahin, “Ayrıca bu reflekslerin normalde kaybolduğu zamandan sonra belirli reflekslere sahip olabilirler -ilkel refleksler-. SP zaman içinde ilerlemez veya kötüleşmezken, çocuğunuzun semptomları yaşla birlikte değişebilir” dedi.

BİRÇOK VAKADA NEDEN BİLİNMİYOR

Serebral palsinin genellikle gebelik sırasında veya doğum sırası ya da doğumdan kısa bir süre sonra ortaya çıktığına dikkat çeken Uzm. Dr. Şahin, nedenlerini ise şöyle açıkladı:

“SP'nin yaygın nedenleri arasında beyin malformasyonları, enfeksiyon veya inme yer alır. Az sayıda vakada oksijen yoksunluğu neden olmaktadır. Birçok vakada ise neden bilinmemektedir. Bazen SP, erken doğum, düşük doğum ağırlığı veya nörolojik travma gibi başka bir durumun komplikasyonu olarak ortaya çıkar.”

TEDAVİ YAŞ VE GENEL SAĞLIK DURUMUNA GÖRE BELİRLENİR

Serebral palsinin yaşam boyu süren bir durum olduğunu işaret eden Uzm. Dr. Şahin, “Bu nedenle tedaviler fiziksel deformiteleri önlemek veya en aza indirmek, hareketliliğin ve hareketin mümkün olan en geniş ölçüde iyileştirilmesi, sağlığın optimize edilmesi̇, çocuğun evde, okulda ve toplumda başarılı olma becerisini en üst düzeye çıkarmak gibi faktörlere odaklanır” dedi.

TATMİN EDİCİ BİR YAŞAM MÜMKÜN

Serebral palsi ömür boyu süren ve geri döndürülemeyen bir durum olsa da uygun tıbbi ve cerrahi tedavi ile çocuk nöroloji, çocuk psikiyatri, fizik tedavi ve rehabilitasyon, ortopedi gibi bölümlerin multdisipliner yaklaşımı ile serebral palsili çocukların zengin ve tatmin edici bir yaşam sürebileceklerine dikkat çeken Uzm. Dr. Şahin, “Serebral palsi, öngörülemeyen ve genellikle önlenemeyen nedenlerle ortaya çıkar. Bu nedenle, bunu önlemek imkânsızdır” diye konuştu.

RİSKİ AZALTMANIN 3 YOLU

Her ne kadar önlenebilir olmasa da bebekte Serebral palsi gelişme riskini azaltmanın yolları olduğunu sözlerine ekleyen Uzm. Dr. Şahin, bunları şu şekilde açıkladı:

“Prematüre doğan bebekler için magnezyum sülfat: Magnezyum sülfat, 32 haftadan önce doğan bebeklerde SP riskini azaltabilir. Yenidoğanlarda beyin dolaşımını desteklemeye yardımcı olarak kan akışı ve oksijen eksikliğinden kaynaklanan hasar riskini azaltır.

Asfiksi yaşayan bebekler için soğutma terapisi: Prematüre doğmayan bebekler asfiksi yaşarlarsa SP riski altında olabilirler. Bebeğinizin vücudunu veya başını en az 2 derece soğutmak, bebeğinizin beyninin oksijen eksikliğinden zarar görmesini önleyebilir.

Prematüre doğum sırasında kortikosteroidler: Prematüre bebeklerde akciğer gelişimi genellikle tamamlanmamıştır. Doğum sırasında kortikosteroid verilmesi, akciğer gelişimini hızlandırabilir. Bu da SP gelişme riskini azaltabilir, ancak bunu doğrulamak için daha fazla araştırma gereklidir.”