TBMM, KDK ve Sayıştay'ın 2024 bütçeleri, komisyonda

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu, AK Parti Samsun Milletvekili Mehmet Muş başkanlığında TBMM, Kamu Denetçiliği Kurumu (KDK) ve Sayıştay'ın 2024 yılı bütçe tekliflerini görüşmek üzere toplandı. TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş, Meclis ve bağlı kuruluşlara ilişkin bütçe sunumu yaptı. TBMM Başkanı Kurtulmuş, Cumhuriyet'in 100'üncü yılına ilişkin, "Milletimizin istiklal ve istikbal fikri olan Cumhuriyet, Kurtuluş Savaşı'nı var gücüyle vermiş milletimizin, tam bağımsızlık ve hürriyet ilanıdır. İstiklal harbimizin tüm neferlerini, başta Cumhuriyetimizin kurucusu ve TBMM'nin ilk başkanı Mustafa Kemal Atatürk ve dava arkadaşları olmak üzere şükranla yad ediyoruz. Çağ açıp çağ kapamış büyük bir milletin fertleriyiz. 29 Ekim 2023 tarihi, Cumhuriyetimizin 2'nci asrını, Türkiye'nin yüzyılı yapabilmek için çıkacağımız büyük koşunun başlangıç tarihidir. Bildiğiniz gibi TBMM'nin temel işlevi, milli iradenin tecellisi ile ilgilidir. Milletimizin vermiş olduğu yetkileri milletimiz için en doğru ve maksada uygun şekilde kullanmak, tüm vekillerimizin temsil yetkisi ve görevidir. Gazi Meclis'imizin dünyada bir eşi benzeri daha yoktur. Hem İstiklal harbimizi yönetmiş hem paramparça edilmiş bir cihan imparatorluğunun küllerinden yepyeni bir Cumhuriyet kurmuş, devlet teşkilatlanmasını bizzat gerçekleştirmiş bir Meclis'in mensubuyuz. Keza 15 Temmuz'daki hain darbe girişiminde de milli iradeyi temsilen Meclis'imiz onurlu duruşundan taviz vermeyerek, 2'nci kez 'Gazi' unvanını hak etmiştir" diye konuştu.

'YENİ ANAYASA YAPMA MECBURİYETİ VARDIR'

Bu dönem Meclis'in üzerine büyük sorumluluklar düştüğünü vurgulayan Kurtulmuş, "Türkiye'nin, artık sivil, tam manasıyla çoğulcu, katılımcı, milleti esas alan, bireyi esas alan, halk ve özgürlükler temelinde yeni bir anayasa yapmak mecburiyeti vardır. 12 Eylül darbesinin bu millete çok acılar yaşattığını hatırlıyoruz. Yaşanan siyasal acıların, toplumsal acıların, kapatılan Meclis'in, kapatılan partilerin ve yepyeni birtakım siyasal dengelerin ortaya çıkarılmasını hep birlikte, maalesef bir kısmını da kara günler olarak hatırlıyoruz. 12 Eylül'ün Türkiye'ye bırakmış olduğu en kötü miras, 12 Eylül darbesinden sonra gerçekleştirilen 82 Anayasası'dır. Şimdi 82 Anayasası'nın, bütünüyle değiştirilmesi, tam manasıyla sivil, özgürlükçü katılımcı, Türkiye'yi ileriye taşıyacak, Türkiye'nin 2'nci yüzyılı hedeflerine; yani sözü güçlü, gücü tesirli Türkiye yüzyılı hedeflerine götürecek çalışmaları gerçekleştirmek zorundayız. Bunun için bu çalışmalara başlarken hiçbir önyargı olmadan, bütünüyle müktesebatımızdaki bilgileri, Türkiye'nin anayasa yapma tecrübesini bütün siyasi partilerin son derece ciddiyetle ve büyük bir olgunlukla yansıtacağından eminim. Bunun için işin sahibi olarak TBMM başından sonuna kadar Türkiye'nin anayasa yapma iradesine sahip çıkmalı ve bunu gerçekleştirecek siyasal olgunluğu ortaya koymalıdır" ifadelerini kullandı.

Meclis İçtüzüğü'nde de değişikliğe ihtiyaç duyulduğunu aktaran Kurtulmuş, "TBMM'nin tam bir demokrasi platformu haline getirildiği, işleyişin hızlı ve etkin bir şekilde yapmasını sağlayacak, yasama kalitesini artıracak, milletvekilinin ve TBMM'nin itibarını artıracak yeni bir İçtüzük çalışmasının da TBMM'nin gündeminde olmasının önemli olduğu kanaatindeyim" dedi.

'İSLAMOFOBİ İÇİN GEREKLİ ADIMLAR ATILMALI'

TBMM'nin dünyada sözü dinlenen bir ülkenin parlamentosu olduğunu kaydeden Kurtulmuş, "TBMM'nin üzerine düşen büyük bir sorumluluk da özellikle son yıllarda dünyanın birçok ülkesinde artan ve artık tamamen sistematik bir insanlık suçu haline gelen İslamofobi karşısında da gerekli adımların atılması için bütün parlamenter diplomasi imkanlarını kullanarak, bu mücadelede etkin bir şekilde yer almasını temin etmemizdir" ifadesini kaydetti.

'TBMM, FİLİSTİN İÇİN ORTAK TAVIR GÖSTERDİ'

Gazze'de yaşanan insanlık dramının durdurulması konusunda, TBMM'nin ilk günden itibaren büyük duyarlılıkla hareket ettiğini dile getiren Kurtulmuş, "TBMM'de grubu bulunan 6 siyasi partimizin hiç tereddüt etmeden, sorunun çözümü için siyasi konuların halledilmesi gerektiği konusuna da dikkat çekerek; ama bir an evvel ateşkesin sağlanması ve insani yardımların Gazze'ye ulaştırılması konusunda ortak olarak yayımladığı bildiri, sadece TBMM'nin Genel Kurul Salonu'nda kalmamış, sizi temin ederim ki dünyanın bütün parlamentolarında ve dünyanın bütün siyaset merkezlerinde de etkili olmuştur" diye konuştu.

'1700 KANUN TEKLİFİ SUNULDU'

Yasama faaliyetleri hakkında bilgilendirme yapan Meclis Başkanı Kurtulmuş, 28'inci dönemde 1700 kanun teklifinin Meclis'e sunulduğunu, bu kanun tekliflerinden 26 tanesinin Meclis'te yerini aldığını, bunlardan 9 tanesinin yasalaştığını aktardı. Kurtulmuş, parlamenter diplomasiye önem verdiğini belirterek, şöyle konuştu:

"TBMM Başkanı görevine seçildikten sonra parlamenter diplomasi alanında usul gereği Türkiye Cumhuriyeti'nin göreve gelen bir yetkilisi önce Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ne ve Azerbaycan'a seyahat ediyor. Biz, Kuzey Kıbrıs'ı ve Azerbaycan'ı ziyaret ettik. 27 farklı ülkenin ve 4 uluslararası örgütün üyeleriyle 53 ikili görüşmeyi de bu süre içerisinde gerçekleştirdim. Yine, son zamanlarda, bu ay içerisinde, 3 önemli uluslararası toplantıya TBMM'yi temsilen katıldım. Bunlardan birincisi İrlanda'daki Avrupa Parlamento Başkanları Toplantısı, ikincisi Hindistan'daki G20 Parlamento Başkanları Toplantısı, üçüncüsü de bu haftanın başında Çekya'da gerçekleştirilen Kırım Platformu İkinci Parlamento Zirvesi'ydi. Burada da hem ikili görüşmeler hem de buradaki genel kurullarda Türkiye'nin görüşlerini anlatarak, özellikle dış politika alanındaki Türkiye'nin sesini dünyaya duyurabilme imkanına kavuşmuş olduk."

'YENİ BİNA YAPILMASI SÖZ KONUSU'

Kurtulmuş, özellikle bu dönem Meclis'te yer sıkıntısı olduğuna dikkat çekerek, "Meclis'teki sıkışıklık dolayısıyla, 14 Ağustos 2023'te yapılan anlaşma çerçevesinde Toplu Konut İdaresi 10 milletvekili arkadaşımıza yeni binada ilave odalar yapmış ve 1 Ekim'de Meclis açıldığında milletvekili arkadaşlarımıza odaları teslim edilmiştir. Meclis'te biliyorsunuz çok ciddi bir yer sıkıntısı var. Özellikle bu yeni grup kurulduktan sonra bir kere daha net bir şekilde ortaya çıktı, milletvekillerinin yeterli odasının olmamasıyla ortaya çıktı. Burada şimdi, kütüphane, sergi ve belki konferans salonu hepsini birlikte ortaya koyabileceğimiz, bu kampüsün içerisinde yeni bir binanın, çok büyük olmayan, buradaki tarihi yapıyla uyumlu, yüksek olmayan yeni bir binanın yapılarak burada bu fonksiyonların oralara alınması, nakledilmesi söz konusu" dedi.

BÜTÇE TEKLİFİ

Kurtulmuş, Meclis'in bütçe teklifine ilişkin, "Bu yılki bütçemize baktığımızda 2023 yılı bütçemiz 5 milyar 480 milyon 588 bin Türk lirası. Yıl içerisinde TBMM'ye ek bütçe kanunuyla 80 milyon lira eklenmiştir. Bu ödeneğin 19 Ekim itibarıyla 4 milyar 498 milyon 359 bin 585 lirası, yani yüzde 80,3'ü harcanmıştır. 2024 yılı bütçe teklifi 9 milyar 536 milyon 586 bin Türk lirasıdır ve komisyonumuza bu şekliyle sunulmuştur. 2024 yılı bütçe teklifinin yüzde 96,4'ü cari giderlerden, yüzde 3,6'sı ise yatırım giderlerinden oluşmaktadır. 2024 yılı bütçe teklifimiz 2023 yılı toplam ödeneği olan 5 milyar 598 milyon 588 bin liraya göre yüzde 69,3 oranında artarak 9 milyar 536 milyon lira olmuştur" diye konuştu.

SAYIŞTAY'IN BÜTÇE TEKLİFİ, 2,3 MİLYAR TL

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda, Sayıştay Başkanı Metin Yener ve Kamu Başdenetçisi (Ombudsman) Şeref Malkoç, kurumların 2024 yılı bütçe tekliflerine ilişkin sunum yaptı. Sayıştay Başkanı Yener, Sayıştay tarafından yapılan denetimlerin amacına ilişkin, "Kamu kaynağı harcayan idarelerin faaliyet sonuçları hakkında TBMM'ye ve kamuoyuna güvenilir ve yeterli bilgi sunulması, kamu mali yönetiminin hukuka uygun olarak yürütülmesi, kamu kaynaklarının korunması, kamu idarelerinin performanslarının değerlendirilmesi, hesap verme sorumluluğu ve mali saydamlığın yerleştirilmesi ve yaygınlaştırılması olarak belirtilmiştir" dedi.

Yener, Sayıştay'ın gerçekleştirdiği faaliyetler ve 2024 yılı bütçesiyle yapılması planlanan faaliyetler hakkında komisyona bilgi verdi. Yener, "2022 yılı denetim programı kapsamında, 39 genel bütçeli idare, 106 özel bütçeli idare; yani yükseköğretim kurumları, üniversiteler ve yüksek teknoloji enstitüleri, 42 özel bütçeli ve diğer idareler, 2 Sosyal Güvenlik Kurumu, 11 düzenleyici ve denetleyici kurum, 5018 Sayılı Kanun'a tabi olmayan 6 kalkınma ajansı, 13 diğer kamu idaresi, 3 diğer kamu şirketi olmak üzere, 222 adet Sayıştay denetim raporu, TBMM'ye sunulmuş ve ilgili kamu idarelerine gönderilmiştir. Mahalli idarelere ilişkin olarak ise 11 il özel idaresi, 30 büyükşehir belediyesi, 33 büyükşehir belediyesine bağlı idaresi, 22 il belediyesi, 136 ilçe belediyesi, 48 mahalli idare şirketi, 9 Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı olmak üzere toplam 289 kamu idaresi denetlenmiştir. Kamu işletmelerinin denetimine ilişkin olarak ise 130 adet Sayıştay denetim raporu aralık ayı içerisinde TBMM'ye sunulacaktır" diye konuştu.

2022 yılı denetimleri sırasında tespit edilen kamu zararlarına ilişkin yargılamaya esas raporların, kasım ayı sonuna kadar 6 ay içerisinde hüküm tesis edilmek üzere Sayıştay yargılama dairelerine gönderileceğini bildiren Yener, "2022 yılına ilişkin düzenlilik denetimleri kapsamında kamu idarelerinde tespit edilmiş olan 2 bin 247 adet mali rapor ve tabloları etkileyen bulgu ile 5 bin 377 adet mevzuata uygunluğa ilişkin bulgu olmak üzere toplam 7 bin 624 denetim bulgusu tespit edilmiştir" dedi.

Yener, Sayıştay'ın 2024 yılı bütçe teklifinin, 2 milyar 331 milyon 746 bin TL olduğunu bildirdi.

MALKOÇ: KDK MAHKEMELERİN YÜKÜNÜ AZALTMAYA ÇALIŞMIŞTIR

Kamu Başdenetçisi Şeref Malkoç, KDK'nın devlet ile vatandaş arasında bir ara bulucu, bir hakem olarak görevini sürdürdüğünü belirterek, "Bu anlamda Türkiye'de zihinsel dönüşümü sağlamak için çabalarımız devam etmektedir. KDK verdiği kararlarla ve yaptığı faaliyetlerle kamuoyunda ve idareler nezdinde farkındalık oluşturmaya çalışmış, sorun çözme yeteneğini geliştirmiş, tavsiye kararlarındaki dostane çözümle, uzlaşmacı rolünü ve insanımızın adalete kolay ve hızlı erişmesi için çaba göstermiştir. Bu anlamda mahkemelerin yükünü azaltmaya çalışmıştır" dedi.

Malkoç kurumun faaliyetlerine ilişkin şu bilgileri paylaştı:

"Kurumumuz bu süreçte 222 bin 308 başvuru almış, 220 bin 359 karar vermiştir. Yine maille, mektupla, faks yoluyla veya yüz yüze görüşmeyle 1 milyon 400 bin kişiye hukuki yardım ve destekte bulunmuştur. 2023 yılında 1 Ocak ile 10 Ekim arasında 14 bin 897 başvuru aldık, 14 bin 718 dosyayı karara bağladık. Bunlardan 1231'i tavsiye kararı, 1551'i dostane çözüm, 469'u kısmen tavsiye, kısmen ret ve 823'ü de ret kararıdır."

KDK'NIN BÜTÇE TEKLİFİ, 235,9 MİLYON TL

Filistin'deki insan hakları ihlalleriyle ilgili çalışmalarının devam ettiğini belirten Malkoç, "İsrail'in insan hakları ve uluslararası hukuka aykırı eylemleriyle ilgili dünyadaki bütün ombudsmanları duyarlı hale getirmek için online toplantılar ve bildiriler yayınladık" dedi. Malkoç, KDK'nın 2024 yılı bütçe teklifinin 235 milyon 974 bin TL olduğunu kaydetti. 

Komisyonda, bütçe görüşmeleri sürüyor.

ANAYASA TARTIŞMALARI

TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş, milletvekillerinin yeni sivil anayasa çalışmaları ile ilgili eleştiri ve önerilerini değerlendirdi. Kurtulmuş, "Türkiye Büyük Millet Meclisindeki bütün siyasi partilerden beklentim şudur; şahıs olarak söylüyorum, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı olarak söylüyorum: Hiçbir ön yargı olmaksızın, hiçbir art niyet olmaksızın sepetlerimizdeki bütün bilgileri ortaya koyarak iyi niyetle ve doğru bir zeminde yani Parlamento zeminini esas alarak Türkiye'de 85 milyonu ilgilendiren çok kuvvetli, çok güçlü bir anayasa yapım sürecini bu Meclisin yürütebileceği, böyle bir birikime sahip olduğu, böyle bir siyasi tecrübeye sahip olduğu kanaatindeyim. Anayasanın milletin anayasası olabilmesi, en geniş konsensüsle, en geniş bir kabulle çıkması için hepimiz üzerimize düşen sorumlulukları yerine getireceğimiz kanaatindeyim" dedi.

'BU MECLİS ANAYASA YAPMAYA MUKTEDİRDİR'

Mecliste siyasi partilerle yürüttüğü müzakerelerden, resmi ve gayriresmi görüşmelerden aldığı intibanın, yeni bir anayasa yapımı konusunda iyi niyet ve talep gördüğünü aktaran Kurtulmuş, eleştirilerin de olduğuna dikkat çekerek şöyle dedi:

"Ben samimi bir müzakere sürecinin kurulmasının, sonuç almaya yeterli olacağını düşünüyorum. Burada kategorik olarak kabul etmeyeceğimiz bir şeyin altını çizmek isterim: 'Bu Meclis Anayasa yapmaya muktedir değildir, mezun değildir' şeklindeki bir anlayışın tamamıyla antidemokratik olduğunun altını çizerim. Bu Meclis, Türkiye Cumhuriyeti'nin 28'inci Dönemini oluşturan Türkiye Büyük Millet Meclisi, aynen kendisinden önceki Türkiye Büyük Millet Meclisleri gibi yeni bir anayasa yapmaya da Anayasa'da bazı değişiklikler yapmaya da muktedirdir ve mezundur, millet tarafından yetkilendirilmiştir."

TOPLUMSAL BİRLİKTELİK ÇAĞRISI 

Türkiye'nin dünyadaki gelişmeler çerçevesinde her zamankinden daha çok bütünleşmesi gerektiğine vurgu yapan Kurtulmuş, "Türkiye'nin özellikle bölgemizdeki ve dünyadaki gelişmeler çerçevesinde kendi toplumsal bütünlüğünü sağlaması ve ortak toplumsal değerler etrafında bütünleşmesi mecburiyeti vardır. Sadece Balkanlardaki gerilimi, Karadeniz'de Rusya- Ukrayna arasındaki çatışmanın esasında sadece Rusya- Ukrayna çatışması değil, Rusya ile Batı arasında topyekün bir çatışma olduğunu, Kafkaslardaki gerilimi, hemen güneyimizde devam eden gerilimleri, ta Yemen'e kadar olan bölgedeki çatışmaları ve en son Filistin- İsrail çatışmasıyla birlikte Doğu Akdeniz'in ve tarihçilerin 'Bereketli Hilal' dediği bu coğrafyanın yeniden bir ateş çemberine döndürülmesi çabalarını iyi okumak mecburiyetindeyiz. Bu coğrafyada güçlü bir şekilde ayakta durmaktan başka şansımız yoktur. Siyasi görüşümüz ne olursa olsun, dünya görüşümüz ne olursa olsun, hangi öncelikleri Türkiye'nin geleceği için kendimizce öncelik olarak kabul ediyorsak edelim, sonuçta bu memlekette 85 milyon olarak bir ve beraber olacağız ve hep beraber ayaklarımızı sağlam bir şekilde yere basacağız. Temel meselelerimizde birleşerek, bütünleşerek temel değerlerimiz etrafında topyekün bir araya gelmek mecburiyetindeyiz" ifadelerini kullandı.

CAN ATALAY AÇIKLAMASI

TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş, Anayasa Mahkemesi’nin tutuklu milletvekili Can Atalay ile ilgili sorulara yanıt verdi. Konuyla ilgili Türkiye Büyük Millet Meclisinin tavrının açık olduğunu ifade eden Kurtulmuş şöyle dedi:

"Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde, milletvekillerinin ant içme gününde Can Atalay'ın ismi okunarak Can Atalay'ın milletvekili listesinde olduğu Büyük Millet Meclisi kayıtlarına geçirilmiştir. Arkasından, Can Atalay'ın özlük haklarının verilmesiyle, hatta bildiğim kadarıyla danışmanlarını da tayin etti ve danışmanlarının da olmasıyla, bir milletvekili arkadaşımız hangi hakları kullanabiliyorsa Can Atalay'a da o hakları Meclis tarafından verilmiştir; artı, bütün partilerin oluruyla, bütün partilerin ittifakıyla komisyonlardaki bağımsızlara düşen haklar çerçevesinde Can Atalay İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu üyesi olarak da Meclis Genel Kurulunda seçilmiştir. Ancak, baştan beri söylediğimiz şey şudur ki, Türkiye Büyük Millet Meclisi kendi tavrını, duruşunu ortaya koymuştur. Türkiye Büyük Millet Meclisinin kendisini mahkeme yerine koyup Can Atalay'ın kararıyla ilgili bir mahkeme kararı çıkarması herhalde düşünülemez, böyle bir şey beklenemez. Bendeniz Meclis Başkanı olarak şunu yaptım, daha önce yaşanan durumlarla karşılaşmamak için, 28 Eylül 2023 tarihinde Yargıtayın kararı onandı. Bu karar hemen bir gün sonra, yani 29 Eylül 2023'te Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne getirildi ve ben bugüne kadar bu kararı Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin Genel Kurulu'na sevk etmedim. Dolayısıyla, Anayasa Mahkemesi'nin kararı ortadadır. Anayasa Mahkemesi'nin kararından sonra herhalde ilgili mahkeme de kendi görüşünü ifade edecek, daha doğrusu kararını verecek ve Meclis de gereğini yerine getirecektir."

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu, TBMM, Kamu Denetleme Kurumu ve Sayışta bütçelerini görüşerek kabul etti.