Profesörden 1200 yılı kapsayan Türk atasözleri sözlüğü
Adana'da yapay zeka kullanılarak 18 binden fazla atasözü içeren Türkiye'nin en kapsamlı dijital atasözleri sözlüğü oluşturuldu. Bir yıl içerisinde atasözü sayısının 30 bine çıkarılması hedeflenirken, projenin yürütücüsü Çukurova Üniversitesi (ÇÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Engin Çetin, "Okuyucu burada en eski metinlerimizden, yani Orhun yazıtlarından 20'nci yüzyılın başına kadar kaydedilmiş tüm atasözlerini bulabilecek. Projemiz aynı zamanda bin 200 yıllık bir süreci kapsayan tarihi bir çalışmadır" dedi.
ÇÜ Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Engin Çetin, 2 yıl önce ‘Orta Asya'dan Anadolu'ya Türk Atasözleri Projesi'ni başlattı. Proje kapsamında Orta Asya'da tespit edilen en eski Türkçe metinlerden başlayarak günümüze kadar yazılmış atasözleri derlendi. Derlenen binlerce atasözü, tanımlandıktan sonra örnek cümlelerin de kullanıldığı kapsamlı bir sözlük haline getirildi.
Yapay zeka da kullanılarak geliştirilen yazılımla dijital ortama aktarılan ataların özlü sözleri, Çukurova Üniversitesi resmi web sayfasında, 'derlem.cu.edu.tr' adresinde okuyucuyla buluştu. Sözlerin tanımı, tarihi ve örnek cümleleriyle kolay anlaşılır bir hal kazandırılan atasözleri, öğrencilerin ödevlerini yaparken, öğretmenlerin ödev verirken, araştırmacıların ise karşılaştırmalı ve tarihi çalışmalar yaparken faydalanacakları önemli bir kaynak haline getirildi.
TÜRKÇE İÇİN HAZIRLANMIŞ EN KAPSAMLI SÖZLÜK
Projeyle bugüne kadar Türkçe için hazırlanmış en kapsamlı sözlük oluşturulduğunu vurgulayan Prof. Dr. Engin Çetin, "Türkçe için hazırlanmış atasözleri sözlüklerinden en kapsamlısı bugün 10 bin civarında atasözü içeriyor. Ama bizim projemiz şu an için 18 binden fazla atasözü içeriyor ki, 1 yılımız daha var. Bu sayının 30 bine yaklaşmasını bekliyoruz. Türkçe için en kapsamlı proje dedik ama dünya dillerini açısından da en kapsamlı proje olduğunu gönül rahatlığıyla söyleyebiliriz. Çünkü yaptığımız araştırmalarda dünya dilleri açısından atasözleri ile ilgili bu kadar geniş kapsamlı bir esere rastlayamadık" diye konuştu.
YAPAY ZEKA KULLANILDI
Binlerce atasözlerinin derlemesini dijital ortama taşımak için bir yazılım geliştirdiklerini aktaran Prof. Dr. Çetin, "Yazılımımız Çukurova Üniversitesi'ne bağlı bir alan adıyla çalışacak. Birkaç ay bu yazılımı geliştirmekle geçti. Biz bu yazılıma Orta Asya'dan itibaren tespit edilmiş tüm atasözlerini giriyoruz. Araştırmacılarımız, görevlilerimiz tek tek bu atasözlerini girdikten sonra anlam kategorilerine ayırıyor, anahtar sözcükler oluşturuyor. Okuyucu burada aradığı atasözüne benzer atasözlerini de sıralı bir şekilde görebiliyor, atasözünün tanımı, tarihi ve örnek cümlelerine, atasözünün içerik açısından olumlu-olumsuz anlamda mı olduğuna ulaşabiliyor" dedi.
BİN 200 YILLIK TARİHİ BİR ÇALIŞMA
Projeyi hayata geçirirken çocukluk döneminden etkilendiğini dile getiren Prof. Dr. Engin Çetin, aynı zamanda tarihi bir çalışma yürüttüklerine dikkat çekerek şöyle konuştu:
"Annem ve babam geçmişte konuşurken çok fazla atasözü kullanırdı. Bende de bu atasözlerini derleme, bir araya getirme isteği doğdu. Projemiz 2022 yılında başladı ve 1 yıl daha bunu geliştirme adına çalışmalarımıza devam edeceğiz. Okuyucu burada en eski metinlerimizden, yani Orhun yazıtlarından 20'nci yüzyılın başına kadar kaydedilmiş tüm atasözlerini bulabilecek. Projemiz aynı zamanda bin 200 yıllık bir süreci kapsayan tarihi bir çalışmadır."
