TCMB: Yıllık enflasyon, temel mal ve enerjide yükseldi

TCMB, ocak ayına ilişkin Fiyat Gelişmeleri Raporu'nu yayımladı. Buna göre; Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından ocak ayında aylık yüzde 6,70 yıllık yüzde 64,86 açıklanan tüketici enflasyonu, 2023 yılının son Enflasyon Raporu tahminiyle uyumlu şekilde gerçekleşti. Yıllık enflasyon, temel mal ve daha belirgin olarak enerjide yükselirken; diğer ana gruplarda geriledi.

Doğal gazın aylık tüketici enflasyonuna etkisi 0,23 puan, yıllık enflasyona etkisi ise 0,35 puan oldu. Mevsimsellikten ve doğal gaz etkisinden arındırılmış tüketici enflasyonunda geçen aylara kıyasla artış gözlendi.

Yıllık tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde, enerji ve hizmet gruplarının katkıları sırasıyla 0,61 ve 0,58 puan artarken; gıda, alkol-tütün-altın ve temel mallar gruplarının katkıları sırasıyla 0,72; 0,26 ve 0,12 puan düştü.

HİZMET FİYATLARI ÖNEMLİ YÜKSELİŞ KAYDETTİ

Hizmet fiyatları, ocak ayında yüzde 12,14 ile önemli oranda yükseliş kaydetti. Hizmet grubu yıllık enflasyonu, 0,94 puan azalışla yüzde 89,72 oldu. Aylık fiyat artışları grup geneline yayılırken; yıllık enflasyon, kira ve ulaştırma hizmetlerinde yükseldi. Haberleşmede oldukça belirgin olmak üzere diğer alt gruplarda geriledi. Diğer hizmetlerdeki yüzde 14,99'luk yüksek aylık artışta, geçmiş enflasyona endeksleme ve zamana bağlı fiyatlama davranışının yaygın olduğu sağlık hizmetleri, yeniden değerlemeye bağlı kalemler, malzeme ve işgücü giderlerini de içeren bakım onarımın yanı sıra; eğlence, kültür ve sigorta hizmetlerindeki yükselişlerin etkisi hissedildi.

KİRA GRUBUNDA AYLIK ARTIŞ YÜZDE 11,46

Asgari ücret ve kırmızı et başta olmak üzere gıda fiyatlarındaki gelişmelerin yansıdığı lokanta, otel alt grubunda aylık artış, yüzde 12,17 ile yüksek oranda gerçekleşti. Kira grubunda aylık artış, sözleşme yenileme sayısındaki yükseliş kaynaklı etkilerle yüzde 11,46 ile önemli ölçüde güçlendi, bu grupta yıllık enflasyon 3,26 puan artışla yüzde 111,84 seviyesine ulaştı. Haberleşme alt grubu, yüzde 2,37 oranındaki görece ılımlı artış oranı ile hizmet grubu genelinden ayrıştı. 

Temel mal grubu yıllık enflasyonu, 0,54 puanlık sınırlı bir artışla yüzde 53,35 oldu. Ocak ayında yıllık enflasyon, diğer temel mallarda yükselirken, kalan alt gruplarda yatay seyretti. Dayanıklı mal (altın hariç) fiyatları, yüzde 4,80 oranında arttı, alt grup yıllık enflasyonu 0,17 puanlık düşüşle yüzde 60,53 oldu.

Ocak ayında mobilya fiyatları yüzde 10,61 oranında yükselirken beyaz eşya ve otomobil fiyatları sırasıyla yüzde 6,53 ve yüzde 2,78 oranlarında artış kaydetti. Diğer temel mallar alt grubunda, fiyatların yüzde 5,48 oranında yükselmesiyle yıllık enflasyon 2,12 puanlık artışla yüzde 52,54 olarak gerçekleşti. Güçlü fiyat artışlarının alt grup geneline yayıldığı gözlendi.

GİYİM VE AYAKKABI FİYATLARI MEVSİMSEL ETKİLERLE GERİLEDİ

Mevsimsel etkilerle, giyim ve ayakkabı alt grubunda fiyatlar yüzde 1,86 oranında gerilerken; yıllık enflasyon 0,15 puanlık düşüşle yüzde 39,59 oldu. Enerji fiyatları, ocak ayında yüzde 6,14 oranında yükseldi, grup yıllık enflasyonu 5,70 puan artarak yüzde 32,89 seviyesinde gerçekleşti. Grup aylık fiyat artışında doğal gaz tüketim gelişmeleri kaynaklı etkiler belirgin olmaya devam etti. 2023 yılı ikinci yarısında oluşan yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) artışının ocak ayı itibarıyla Özel Tüketim Vergisi'ne (ÖTV) yansıtılması ve Türk lirası cinsi enerji fiyatlarındaki gelişmelerle, akaryakıt ve tüp gaz fiyatları sırasıyla yüzde 7,82 ve 10,75 oranlarında arttı. Şebeke suyu fiyatlarındaki artış ise yüzde 4,89 oldu.

'GIDA VE ALKOLSÜZ İÇECEK FİYATLARI ARTTI'

Gıda ve alkolsüz içecekler grubu fiyatları, ocak ayında yüzde 5,19 oranında arttı. Bu gruptaki yıllık enflasyon, yüksek baz etkisiyle 2,30 puan düşerek yüzde 69,71 seviyesinde gerçekleşti. Yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada 3,88 puan, işlenmiş gıdada ise 1,72 puan gerileyerek sırasıyla yüzde 87,35 ve yüzde 56,33 oldu.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle, bir önceki ay sebze fiyatları öncülüğünde artan taze meyve sebze fiyatlarında bu dönemde sebze kaynaklı kısmi bir düzeltme izlendi. Diğer işlenmemiş gıda grubunda kırmızı et fiyatlarında yükseliş devam ederken; patates ve bakliyat, diğer dikkat çeken kalemler oldu. Böylelikle işlenmemiş gıda aylık enflasyonu, yüzde 7,01 oranında gerçekleşti. İşlenmiş gıda grubunda ise ekmek-tahıllarda fiyat artışları güçlenirken; işlenmiş et ürünleri öne çıkan diğer kalem oldu.

VERGİ AYARLAMASI, FİYATLARI YUKARIYA ÇEKEN TEMEL UNSUR OLDU

Alkollü içecekler ve tütün fiyatları yüzde 4,92 oranında yükselirken; bu grupta yıllık enflasyon 9,66 puan düşüşle yüzde 61,60'a geriledi. Yİ-ÜFE artışı kaynaklı vergi ayarlaması, fiyatları yukarıya çeken temel unsur oldu. Tütün ürünlerindeki vergi reformu sonucu fiyat artışı daha sınırlı bir şekilde gerçekleşti.

Yurt içi üretici fiyatları, ocak ayında yüzde 4,14 oranında arttı, yıllık enflasyon yatay bir seyir izleyerek yüzde 44,20 oldu. Ana sanayi gruplarına göre bakıldığında, enerji fiyatları ocak ayında gerilerken; diğer alt gruplarda fiyat artışları güçlendi. Öte yandan; yıllık enflasyon ara malı kalemi hariç alt grupların tümünde düşüş kaydetti. Aylık fiyat gelişmeleri sektörler bazında incelendiğinde fiyat artışlarının genele yayıldığı izlenirken; temel eczacılık, basım ve kayıt hizmetleri, makine ekipmanları, diğer madencilik ve kağıt ile kağıt ürünleri kalemleri ön plana çıktı.