Bakan Bolat: Fahiş fiyata 90 milyon lira ceza uygulandı

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu, AK Parti Samsun Milletvekili Mehmet Muş başkanlığında toplandı. Komisyonda, Ticaret Bakanlığı ve bağlı kuruluşların 2024 yılı bütçesi görüşüldü. Komisyonda sunum yapan Bakan Bolat, Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) verilerine göre; mal ticaret hacminin 2023'ün ilk yarısında yıllık bazda yüzde 0,5 oranında azaldığını belirterek, "Bu yavaşlama çok sayıda ülkeyi kapsamakta ve demir-çelik, tekstil ve giyim gibi belirli imalat kategorileri başta olmak üzere geniş bir mal yelpazesini içerecek şekilde genele yayılmış bulunmaktadır. Dünya mal ticaretinin cari ABD doları cinsinden değeri, düşen emtia fiyatlarının da bir sonucu olarak 2023 yılının ilk yarısında yıllık bazda yüzde 5 azalmıştır" dedi.

Yılın ikinci yarısına ilişkin gelen ön verilerde de yavaşlamanın devam ettiğinin gözlendiğine dikkat çeken Bolat, "En önemli pazarımız olan Avro bölgesinin ihracatı ağustos ayında yüzde 3,9, ithalatı ise yüzde 24,6 oranında gerilerken, Çin'de de son aylarda benzer bir düşüş seyri dikkat çekmektedir" değerlendirmesinde bulundu. Bolat, Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) Ekim ayında yayımladığı raporda; küresel büyüme oranının 2023'te yüzde 3'e ve 2024'te yüzde 2,9'a düşeceğini öngördüğünü söyledi.

'İHRACATTAKİ GELİŞMELER BÜYÜMEYİ ETKİLEDİ'

Bolat, küresel piyasalarda yaşanan olumsuz gelişmelere rağmen, Türkiye ekonomisinin yatırıma, üretime, istihdama ve ihracata devam ettiğini kaydetti. Bolat, "2021 yılında yüzde 11,4 oranında büyüyerek son 50 yılın en hızlı büyüme performansını gösteren ülkemiz, OECD ülkelerine kıyasla oldukça güçlü bir performans sergilerken; mal ve hizmet ihracatının büyümeye katkısı 5,3 puan ile yüksek bir seviyede gerçekleşmiştir. Türkiye ekonomisi, 2023 yılı ilk çeyrekte yüzde 3,9, ikinci çeyrekte ise yüzde 3,8 oranında büyüdü. 12 çeyrek kesintisiz büyüme performansını sürdürmüştür. Pandemi sonrasında ülkemiz büyüme performansı ile dünya ülkelerinden önemli oranda pozitif ayrışmakta olup, bu gelişmede ihracattaki artışların dünya ortalamasının üzerinde seyretmesi etkili olmuştur" dedi.

Üretim ve ihracatta izlenen bu performansın, diğer ekonomik göstergelere de yansıdığını aktaran Bolat, "Şubat ayında yaşadığımız deprem felaketine rağmen kapasite kullanım oranı, ekim ayında bir önceki aya göre 0,1 puan, bir önceki yılın aynı ayına göre 0,5 puan artarak yüzde 77,4 seviyesinde gerçekleşerek yılın en yüksek oranına yükselmiştir" diye konuştu.

'SANAYİ ÜRETİMİ 3'ÜNCÜ ÇEYREKTE TOPARLANDI'

Bolat, sanayi üretiminde 3'ücü çeyrekte önemli bir toparlanmanın izlendiğini, yıl genelinde yüksek teknolojili ürün üretiminin sanayi büyümesine önemli katkı sunduğunu aktardı. Bolat, "2022 yılında ihracatımız yüzde 12,9 oranında artarak 254,2 milyar dolar seviyesine çıkmış ve 2022 yılında küresel mal ihracatından alınan pay yüzde 1,02’ye yükselmiştir. 2023 yılının ilk 2 çeyreğinde ise söz konusu pay yüzde 1,03'e (yıllıklandırılmış) yükselmiş bulunmaktadır. İhracatımız; 2023 ilk çeyreğinde 61,5 milyar dolar, 2'nci çeyreğinde ise 61,7 milyar dolar gerçekleşmesinin ardından, 3'üncü çeyrekte; 2022 yılının 3'üncü çeyreğine göre yüzde 2,6, bir önceki çeyreğe göre yüzde 3,7 oranında artış ile 64 milyar dolara yükselmiştir. Depremin Şubat-Eylül döneminde ihracatımız üzerindeki etkisini yaklaşık 6 milyar dolar olarak hesaplıyoruz" dedi. 

'İTHALAT ARTIŞI, ALTIN İTHALATINDAN KAYNAKLANDI'

Bolat, 2023 ilk çeyreğinde 96,2 milyar dolar, ikinci çeyreğinde ise 88,2 milyar dolar ithalat gerçekleşmesinin ardından 3'üncü çeyrekte bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 4,2 azalışla 90,1 milyar dolar ithalat gerçekleşmesi kaydedildiğini belirtti. Bolat, "Böylece yılın ilk 9 ayında ithalatımız geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 1,2 artarak 274,4 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmiştir. İthalattaki dönemsel artış, önemli oranda işlenmemiş altın ithalatından kaynaklanmıştır. Yılın ilk 9 ayında işlenmemiş altın ithalatı 24,5 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Altın hariç ithalatımız, Ocak-Eylül döneminde yüzde 3,6 oranında gerileme ile 250 milyar dolar olmuştur" diye konuştu. 

'DÜŞÜK MALİYETLİ FİNANSMAN İÇİN ÇALIŞACAĞIZ'

Bolat, Orta Vadeli Program hedefleri kapsamında ihracatı 2024 yılında 267 milyar dolara, 2026 yılında ise 302,2 milyar dolara çıkartacaklarını söyledi. Bolat, Türk Eximbank vasıtasıyla ihracatçılara 2022 yılında 45 milyar dolar, 2023 yılı ilk 9 ayında toplam 29,8 milyar dolar destek sağlandığını, bu sene sonunda ise 41 milyar dolar ihracat destek hacminin hedeflendiğini kaydetti. Sermaye yapısı her geçen gün güçlenen İGE A.Ş. aracılığıyla, 2023 yılı sonu itibarıyla 55 milyar TL’lik krediye kefalet sağlayarak ihracatçılara nefes aldırma imkanını sunacaklarını dile getiren Bolat, "Ticaret Bakanlığı olarak paydaşlarımız Türk Eximbank ve İGE A.Ş. ile işbirliği halinde ihracatçılarımızın finansmana erişim imkanlarını genişletmek ve daha düşük maliyetli finansman imkanlarına kavuşmasını sağlamak için çalışmalarımıza ara vermeden devam edeceğiz" değerlendirmesinde bulundu.

'81 İLDE FAHİŞ FİYAT DENETİMLERİMİZ SÜRÜYOR'

Bolat, çeşitli sektörlerde yapılan denetimlere ilişkin son verileri de paylaştı. Bolat, bu yıl içinde yapılan denetimlerde 52 milyon lira idari para cezası uygulandığını aktararak, şöyle dedi:

"Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu eliyle haksız uygulamalara 142,5 milyon lira idari para cezası uygulandı. İkinci el taşıtların sıfır fiyatın üzerinde olması da ve ilan yoluyla pazarlanması da yıl sonuna kadar yasaklandı. Bu denetimlerde de 67,5 milyon lira idari para cezası uygulandı. Tespit edilen 545 emlak işletmesine 54,5 milyon lira idari para cezası uygulandı. Bu çerçevede ağustos ayının sonunda ilan sitelerinde sahte ilanlar yoluyla fiyatların şişirilmesini engellemek amacıyla ilan verenlerin kimlik ve iletişim bilgilerini doğrulama ve ilan verme yetkilerinin bulunup bulunmadığını kontrol etmek amacıyla bir yönetmelik değişikliği getirdik ve bu değişiklik bugün itibarıyla uygulanmaya başlandı. Fahiş fiyat artışlarına yönelik olarak da Bakanlığımızca 81 ilde piyasa gözetim ve denetim faaliyetlerimiz devam etmektedir. Bu kapsamda 2023’te 9 bin 761 firma ve 44 bin 802 ürün denetlenmiştir. Şu ana kadar Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu eliyle tespit edilen firmalara 90 milyon lira para cezası uygulanmıştır."

'ÜRÜN GÜVENLİĞİ DENETİMLERİNDE 424 MİLYON TL CEZA'

Bolat, dış ticarette ürün güvenliği noktasında da 'Dış Ticarette Risk Esaslı Kontrol Sistemi' (TAREKS) uygulaması ile ülkeye zararlı ve sağlığa aykırı ürünlerin gelmesini engellemek için gümrüklerde denetim faaliyetleri yürüttüklerini söyledi. Bolat, "Bu çerçevede tam 234 bin ürünün ithalatta denetimi yapılmış ve 424 milyon lira idari para cezası uygulanmıştır. Tüketicinin korunması, tüketicinin sağlığı ve güvenliğinin korunması, aldatıcı reklamlarla mücadele, fiyat etiketi güvenliği, kontrolü, ürün güvenliği ve mesafeli sözleşmelerle ilgili birçok alanda yapılan denetimlerde 15 Ekim itibarıyla 230 milyon liranın üzerinde idari para cezası uygulanmıştır. Raf fiyatı ile kasa fiyatı arasındaki farklılıklara ilişkin olarak da 44 bin 927 işletmede denetimler yapılmış, 27 milyon lira idari para cezası uygulanmıştır" dedi.

'19,1 MİLYAR LİRALIK KAÇAK EŞYA ELE GEÇİRDİK'

Bakan Bolat, komisyondaki sunumunun devamında kaçakçılıkla mücadele konusunda gümrük kaçakçılık ve muhafaza birimlerinin yoğun bir mücadele verdiğini söyledi. Gümrük kapılarında ele geçirilen kaçak eşya, mal ve uyuşturucu verilerine değinen Bolat, "Bu yıl 27 Ekim itibarıyla 19 milyar 100 milyon lira değerinde kaçak eşya ele geçirdik. Bunun 3,6 milyar lirası, aşağı yukarı 8,8 ton uyuşturucu. Bu da gümrük muhafaza ekiplerimiz tarafından yakalanmıştır. Bunların arasında 887 ton akaryakıt, 4 milyon 400 bin adet elektronik eşya, 917 bin paket sigara, 377 milyon adet makaron, 27 milyon adet sigara kağıdı filtresi, 620 bin adet elektronik sigara ve aksamı, 3 bin 800 ton gıda ele geçirildi" dedi. Bolat, bakanlığın 2024 yılı bütçe teklifinin toplam 38 milyar 501 milyon 707 bin TL olduğunu belirterek, "Bu meblağın 3 milyar 829 milyon 384 bin TL'si Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadele Programı'na, 29 milyar 219 milyon 710 bin 500 TL'si Ticaretin Düzenlenmesi, Geliştirilmesi ve Kolaylaştırılması Programı'na; 971 milyon 68 bin 500 TL'si Rekabet Kurumu'na aktarılacak" diye konuştu.