Prof. Dr. Sözbilir: Çok yakın bir gelecekte Kahramanmaraş fayının tekrar bir deprem üretmemesi gerekiyor
Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü Genel Jeoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Sözbilir, 6 Şubat depremi ile ilgili bölgede yaptıkları incelemelere ilişkin değerlendirmede, "Kahramanmaraş fayının kendisi, 6.8 büyüklüğünde deprem üretme potansiyeline sahip. Geçmişte bunu 3 kez yapmış. Bunlardan birini de 500'lü yıllarda yapmış. Bu deprem Doğu Anadolu fayı üzerinde 500’lü yıllarda gerçekleşen depremin tek bir fay üzerinde gerçekleşmediğini, Maraş fayının da bu depreme kaynaklık ettiğini anlayabiliyoruz. Dolayısıyla çok yakın bir gelecekte, Kahramanmaraş fayının tekrar bir deprem üretmemesi gerekiyor" dedi.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat depremleri sonrası 11 ilde geniş çaplı etüt çalışmaları başlattı. Bakanlığın koordinasyonunda üniversitelerden bilim insanlarının öncülüğünde çalışmalar yürütüldü. Beraberindeki ekiple Kahramanmaraş fayında incelemelerde bulunan DEÜ Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü ve AFAD Bilimsel Destek Kurul Üyesi Prof. Dr. Hasan Sözbilir, çalışmalar hakkında bilgi verdi. Prof. Dr. Sözbilir, "6 Şubat depreminden sonra dikkat ettiğimiz konu, kırılmayan fay parçalarıydı. Bunlardan biri dün Malatya-Kale depreminde kırılmış oldu. 5.9 büyüklüğündeki Malatya-Kale depremi, 2020 Elazığ deprem kırığının güneybatı ucu ile 6 Şubat 2023 Maraş-Pazarcık depreminin kuzeydoğu ucu arasındaki bölgede gerçekleşti. Burası aynı zamanda iki deprem arasındaki sismik boşluğa karşılık gelen bir bölge. Benzer özellikler şu an Maraş fay zonunun kendisinde var. Yani Maraş merkezli, 6 Şubat'ta 2 deprem oldu. Birincisi Pazarcık, diğeri Elbistan merkezliydi. Maraş'ın kendisinin il merkezi olarak oturduğu fay henüz kırılmadı. Bu fayın deprem tehlikesini anlamak için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı jeolojik- paleosismolojik bir etüt çalışması istedi. Biz o çalışmayı yaptık, tamamladık" dedi.
O çalışma kapsamında Maraş'ın kuzeyindeki Ahır Dağı'ndan güneye doğru yaklaşık 7-8 fay parçasında oluşan bir fayı zonunu incelediklerini belirten Prof. Dr. Sözbilir, "Şehir merkezinin büyük bir bölümü bu fay zonu üzerinde kurulu. Yaptığımız çalışmalarda, dağdan ovaya doğru fay parçalarının gençleştiğini saptadık. En genç, en aktif fayın en uç kısımda yer alan ovayla, sınırında yer aldığını ortaya koyduk. Fayı haritaladık ve güvenli tarafta kalma adına fay sakınım bandı çizdik. O fay üzerinde 5 hendek açtık. Fay üzerinde açtığımız hendeklerde geçmişe ait 3 eski depreme karşılık gelen bir yırtılmanın geliştiğini gözlemledik. Yani Maraş fay zonu, geçmişte özellikle son 10 bin yılda 3 yıkıcı deprem üretmiş. Bunlar hep 6 üstü depremler. Kahramanmaraş fayının kendisi, 6.8 büyüklüğünde deprem üretme potansiyeline sahip. Geçmişte bunu 3 kez yapmış. Bunlardan sonuncusunu da 500'lü yıllarda yapmış. Dolayısıyla Doğu Anadolu fayı üzerinde gerçekleşen depremin tek bir fay üzerinde gerçekleşmediğini, Maraş fayının da bu depreme kaynaklık ettiğini anlayabiliyoruz. Bu nedenle de çok yakın bir gelecekte, Kahramanmaraş fayının tekrar bir deprem üretmemesi gerekiyor" diye konuştu.
'KAHRAMANMARAŞ İL MERKEZİNİN ÇOK İYİ BİR ZEMİNİ YOK VE YAPI STOKU KÖTÜ'
Zemine de dikkat çeken Prof. Dr. Hasan Sözbilir, "6 Şubat depremi Maraş il merkezindeki fay kırılmamasına rağmen, kentte ciddi can ve mal kaybına neden oldu. Bu şu anlama geliyor. Demek ki il merkezinin çok iyi bir zemini yok ve yapı stoku kötü. Yerleşime uygunluk anlamında birçok yer önlemli alan sınıfında. Dolayısıyla o bölgelerde eğer bir yapı yapacaksak önce zemini anlayıp, iyileştireceğiz. Ondan sonra da yapıyı o zemine göre inşa etmemiz gerekiyor" diye konuştu.