IMF Ekonomistleri: Nakiti yasaklayıp, bankada para tutanları cezalandıralım

IMF ekonomistlerin Ruchir Agarwal ve Signe Krogstrup, IMF Blog’da "Negatif Faizleri Çalışır Hale Getirmek" başlığı ile yayınladıkları makalede, merkez bankalarının 2008 krizinden sonra faizleri sıfıra doğru (hatta bazı yerlerde negatife) çektikleri halde, küresel ekonomiyi tam olarak toparlayamadıklarını anlattı.

Agarwal ve Krogstrup'un makalesinde, "Ekonomi iyileşmeye devam ediyor fakat gelecekte yeni çöküşler olması kaçınılmaz. Tarihsel olarak sert ekonomik daralmalar faizlerde yüzde 3 ila 6 oranında indirime gitmeyi gerektirir. Ancak, yeni bir kriz olursa şuan çok az ülke para politikasını çalıştırmak için bu (yüzde 6’lara kadar yükselmiş faiz) oranına sahip" olduğu belirtildi.

"Bu durumda birçok merkez bankasının faizleri negatife çekmek zorunda kalacağı" vurgulanan makaleye göre;

- Negatif faiz ile bankadan para tutan bir ekonomik aktör parasının eridiğini görüyor.

- Örneğin bankada 100 lirası varsa ve negatif faiz yüzde 3.0 düzeyindeyse, sene sonunda banka ekonomik aktörden 3.0 lira kesecek ve 97 lirası kalacak.

- Böylece negatif faiz ekonomik aktörleri paralarını bankalardan çekerek harcama ve yatırıma yönlendirmeye iter.

- Fakat faizler negatif olduğunda bile ekonomik aktörler paralarını bankadan çekip sistem dışında tutarak sıfır faizle de olsa tasarruf etmeye devam edebiliyor.

Agarwal ve Krogstrup bu sorunu aşmak için öncelikle nakitin yasaklanmasını öneriyor:

"Buna göre, nakit (elde taşınan) para yasak olacak ve tüm işlemler bankacılık sistemi üzerinden elektronik ortamda gerçekleştirilecek. Böylece merkez bankaları istedikleri kadar negatif faiz uygulayarak tasarruf etmek isteyenleri cezalandırabilecek."

Ekonomistler ikinci bir yol olarak ise yine IMF çalışanlarından Katrin Assenmacher ve Signe Krogstrup’un bir başka çalışmasını gündeme getiriyor.

Bu çalışmaya göre ise;

- Limitsiz negatif faiz uygulamak isteyen Merkez Bankası yerel para birimini elektronik (e-para) ve nakit olarak ikiye bölecek. Merkez Bankası e-para üzerinde negatif faiz uygularken e-para ve nakit arasında da aynı oranda kur farkı uygulayacak.

- Bir başka deyişle, yukarıdaki örnekten devam edilirse 100 lirasını bankada e-para olarak tutan bir ekonomik aktör yüzde 3.0 negatif faiz ile 3.0 lira kaybedecek.

- Ama, parasını bankadan nakit olarak çekse bile nakit kuru e-paraya göre yine %3 düşük olacağından yine aynı oranda kayba uğrayacak.

- Böylece tasarruf etmek isteyen cezalandırılırken, para sürekli harcamaya ve yatırımlara yönlendirilmiş olacak.