İsveç'in NATO'ya üye olmasına ilişkin protokol, TBMM'de kabul edildi

TBMM Dışişleri Komisyonu, AK Parti Ankara Milletvekili Fuat Oktay başkanlığında toplandı. Toplantının başında konuşan Komisyon Başkanı Oktay, geçen hafta sonu Irak'ın kuzeyindeki Pençe- Kilit Harekat bölgesinde 12 Mehmetçiğin şehit olmasına ilişkin, "Bunun derin üzüntüsünü yaşamaktayız. Terörün her türüyle ve kimden gelirse gelsin mücadelemiz kararlılıkla devam edecektir. Devletimizi ve birliğimizi hedef alan hiçbir saldırının başarılı olması ve bizi yıldırması mümkün değildir. Türkiye Cumhuriyeti bu konuda hem gerekli kararlılığa hem de bununla mücadele için gerekli kudrete sahiptir" dedi.

'AÇIK VEYA GİZLİ AMBARGOLARI KALDIRDI'

Oktay, İsveç'in NATO üyeliği konusuna ilişkin, "İsveç makamlarının terörle mücadele, askeri malzeme satışları ve savunma sanayi iş birliği gibi konularda müttefiklerimizden beklediğimiz dayanışma ruhu içerisinde hareket edip etmeyeceği hususunu sorgulamaktayız. İsveç, geçmişte özellikle PKK varlığı ve faaliyetleri bakımından Avrupa'da bir merkez haline gelmiş, 2015 sonrasında FETÖ unsurları da bu ülkede yuvalanmaya başlamışlardı. İsveç, NATO Madrid Zirvesi'nde imzalanan 3'lü Mutabakat'tan kaynaklanan taahhütleri çerçevesinde, terörle mücadelenin daha etkin yürütülebilmesine imkan tanıyacak ve terör örgütlerinin ülkesinde faaliyetini engelleyecek yönde anayasa ve yasalarında bazı değişiklikler yaptı. Ülkemize yönelik olarak, savunma sanayi iş birliği ve silah satışlarına uyguladığı sınırlamaları ve açık veya gizli ambargoları kaldırdı" diye konuştu.

'BUGÜNE KADAR ATTIKLARI ADIMLAR VE TAAHHÜTLERİ MEMNUNİYET VERİCİ'

İsveç'in Ankara Büyükelçisi Malena Mard ile yaptıkları görüşmeye ilişkin de Oktay, "Büyükelçi, kutsal değerlerimize yönelik çirkin saldırıların engellenmesi konusunda da gerekli yasal düzenlemeler için bir çalışma başlattıklarını, öte yandan ne hükümetinin ne de İsveç halkının çoğunluğunun bu saldırıları tasvip etmediğini özellikle vurgulamak istediğini belirtmiştir. İsveç makamlarının bugüne kadar attıkları adımlar ve taahhütleri memnuniyet verici" dedi.

9 AYRI ULUSLARARASI SÖZLEŞME KABUL EDİLDİ

Komisyonda, İsveç'in NATO'ya üye olmasına ilişkin protokolün görüşmelerine geçilmeden önce, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Panama Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Denizcilik Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Teklifi, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Pakistan İslam Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Hükümlülerin Nakli Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Teklifi, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Mali Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Güvenlik İşbirliği Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Teklifi, Türkiye Cumhuriyeti ile Birleşmiş Milletler Arasında Birleşmiş Milletler Kalkınma Eşgüdüm Ofisi Bölgesel Ofisinin İstanbul'da Kurulmasına İlişkin Anlaşmanın Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Teklifi ile birlikte 9 ayrı uluslararası sözleşme kabul edildi.

'İSVEÇ'İN ÜYELİĞİNİN GERÇEKLEŞMESİ BU BAHANELERİ KALDIRACAK'

Komisyonda, İsveç'in NATO'ya üye olmasına ilişkin protokolün görüşmelerine geçildi. Komisyona katılan Dışişleri Bakan Yardımcısı Burak Akçapar da, İsveç'in terör örgütlerine bakış açısına değinerek, "Bazı ülkelerin savunma sanayisi konusunda bize ve başka ülkelere bazı ambargolar uyguladıklarını biliyoruz. Bahaneler genellikle İsveç'in üyeliğinin gecikmesi sözüyle ortaya konuluyordu, İsveç'in üyeliğinin gerçekleşmesi bu bahaneleri kaldıracak" dedi.

'İSVEÇ'İN UYGULADIĞI KISITLAMALARI KALDIRMASI SAVUNMA SANAYİMİZ AÇISINDAN ÖNEM TAŞIYOR'

Bakan Yardımcısı Akçapar, F-16 konusunda bir gelişme olduğunu ifade ederek, "Sayın Cumhurbaşkanımız ABD Başkanıyla en son telefon görüşmesinde ABD Başkanı F-16 konusunda İsveç'in üyeliği gerçekleştikten sonra Kongre üzerinde etkisini kullanarak bizim hiçbir zaman kabul etmediğimiz o bağlantıyı zaten onlar da aşmak için Kongre nezdinde girişimde bulunacaklarını Sayın Cumhurbaşkanımıza da çok açık ifadelerle teyit etti. İadelerde yeni bir durum yok, sınır dışında da bir durum yok. Derdest taleplerimiz var, bunlar halen işlemde. İsveç'in çok gelişmiş bir savunma sanayisi var; ileri teknoloji ve sanayi tabanına sahip olan bir ülke. İsveç'in bu sürede uyguladığı kısıtlamaları kaldırması savunma sanayimiz açısından önem taşıyor. Yapılan tüm silah ihraç, lisans ve izinlerini de vermiş bulunuyor; reddedilen bir başvuru yok, bunu çok önemli bir husus olarak ve ulusal, milli güvenliğimizde savunma sanayimizin gelişmesine verdiğimiz öncelik çerçevesinde önemli bir husus olarak altını çizmek istiyoruz" diye konuştu.

TEPKİ GÖSTERİLER

Görüşmeler sırasında DEM'li Ceylan Akça, "Kürtleri bombalamak için F-16 alıyorsunuz, pazarlık Kürtler üzerinden yapılıyor" sözleri tepkilere neden oldu. AK Parti, MHP ve İYİ Partili Komisyon üyeleri bu sözlere sert tepki gösterdi.

'18 MAYIS 2022'DE RESMEN NATO'YA ÜYELİK BAŞVURUSUNDA BULUNMUŞLARDIR'

Protokolle; Finlandiya ve İttifak'a birlikte katılma başvurusunda bulunan İsveç'in, NATO'nun en yakın iki ortağı olarak tanımlandıkları belirtilerek, iki ülkenin başvuruları öncesindeki dönemde İttifak ile kapsamlı ve çok boyutlu iş birliği yürüttükleri, savunma ve güvenlik alanında sahip oldukları imkan ve yeteneklerle öne çıktıkları kaydedildi. Müttefik ülkelerin silahlı kuvvetleriyle yüksek birlikte çalışabilirlik düzeyini haiz bu yeteneklerle NATO'nun muhtelif harekatlarına ve misyonlarına kapsamlı katkılar da yaptıklarına işaret edilen gerekçede, şu ifadelere yer verildi:

"Her ikisi de AB üyesi olup savunma ve güvenlik konularında uzun bir süre tarafsızlık politikası izleyen Finlandiya ve İsveç, Rusya'nın 24 Şubat 2022'de Ukrayna'da başlattığı savaşın ardından ulusal karar alma süreçlerini tamamlayarak 18 Mayıs 2022'de resmen NATO'ya üyelik başvurusunda bulunmuşlardır. Sürecin ilerletilebilmesi için Finlandiya ve İsveç'ten terörle mücadele ile savunma sanayii ihracatında uyguladıkları yaptırımların ve kısıtlamaların kaldırılması başta olmak üzere meşru güvenlik kaygılarımızın giderilmesine yönelik somut adımlar atmaları tarafımızdan talep edilmiştir."

ÜÇLÜ MUHTIRA TEMELİNDE TERÖRİZMLE MÜCADELE VE SAVUNMA SANAYİİ İHRACATINDAKİ KISITLAMALARIN KALDIRILMASI

Bu çerçevede üzerinde mutabakat sağlanan Üçlü Muhtıranın, 3 ülkenin dışişleri bakanları tarafından 28 Haziran 2022'de Madrid'de imzalandığı anımsatılan gerekçede, "Üçlü Muhtıra temelinde terörizmle mücadele ve savunma sanayii ihracatındaki kısıtlamaların kaldırılması hususlarında beklentilerimizi karşılama taahhüdünde bulunmaları üzerine, NATO Madrid Zirvesinde, Üçlü Muhtıra'ya zirve bildirisinde atıfta bulunulması suretiyle, İsveç ve Finlandiya'nın NATO üyeliğine davet edilmelerine muvafakatimiz verilmiş, anılan ülkeler İttifak'a katılım müzakerelerine başlamaya davet edilmiştir" denildi.

Finlandiya'nın Katılım Protokolü'nün Türkiye tarafından onaylandığı ve 4 Nisan 2023'te NATO'ya katıldığı anımsatılan gerekçede, "İsveç'in Üçlü Muhtıradan kaynaklı taahhütlerini yerine getirme durumu ise Daimi Ortak Mekanizmanın 14 Haziran ve 6 Temmuz 2023 tarihlerindeki dördüncü ve beşinci toplantılarında ele alınmış, keyfiyet son olarak Vilnius'ta düzenlenen NATO Zirvesinden önce, 10 Temmuz 2023'te yapılan toplantıda gözden geçirilmiştir. Bu son toplantıda, İsveç en üst düzeyde, Üçlü Muhtıradaki kayıtlı taahhütlerini uygulamaya dair bir yol haritası sunma; bakan seviyesinde ikili düzeyde bir güvenlik iş birliği mekanizması tesis etme ve ülkemizin AB üyelik sürecini güçlü bir şekilde desteklemeyi taahhüt etmiştir. Gelinen aşamada, Üçlü Muhtırada kayıtlı taahhütler, 10 Temmuz 2023 tarihli ortak açıklamada yer alan unsurlar, İsveç'le ikili ilişkilerimiz, bu ülkenin NATO ile kapsamlı ortaklık ilişkisi ve birlikte çalışabilirliği bakımından eriştiği seviye dikkate alındığında, İsveç'in NATO'ya üyeliğinin Türkiye'ninki dâhil Avrupa- Atlantik güvenliğine katkı sağlayacağı kanaatine varılmıştır" ifadeleri kullanıldı. 

İsveç'in NATO'ya üye olmasına ilişkin protokol, TBMM Dışişleri Komisyonu'nda kabul edildi.