TODAM’ın Hukuk İzleme Raporu 2023 yayımlandı
İlke Vakfı Toplumsal Düşünce ve Araştırmalar Merkezi (TODAM) tarafından Türkiye'de hukuk sistemi ve hukuk eğitimindeki mevcut sorunları tespit etmek ve bu sorunlara çözüm önerileri sunmak amacıyla hazırlanan Hukuk İzleme Raporu 2023 ve Hukuk Eğitimi: Öğrencilerin Görüş ve Deneyimleri raporu yayımlandı. Bu iki rapor, yargı bürokrasisi, karar vericiler, politikacılar ve araştırmacılara Türkiye'de hukuk sistemini bir bakışta sunmayı hedefliyor.
TODAM tarafından yayımlanan bu iki rapor, Ankara'da bir otelde 19 Eylül'de kamuoyuna tanıtıldı. Programa milletvekilleri, Anayasa Mahkemesi üyeleri, Yargıtay üyeleri, Danıştay üyeleri ve diğer farklı yüksek yargı bürokratlarının yanı sıra baro başkanları, hukuk fakültesi dekanları, avukatlar ve hukukçular katıldı.
Raporun hukuk sistemine dair temel bulguları şu şekilde:
"İlk derece mahkemelerindeki dosya sayısı her geçen yıl yükseliyor ve bu durum bir dosyanın görülme gün sayısını olumsuz etkiliyor. 2023 yılında Anayasa Mahkemesi'ne yapılan bireysel başvuruların ihlal kararlarının dağılımında, makul sürede yargılanma hakkının ilk sırada yer alıyor.
"Son 10 yıl içinde Türkiye'de hakim sayısının arttığı; ancak hakim ve savcılara düşen dosya sayısının ters yönde bir artış gösterdiği belirtiliyor. Bu durum, daha fazla yargı profesyoneli ihtiyacını gündeme getirirken adalet sisteminin etkinliğini olumsuz etkiliyor.
"Son 8 yılda avukat sayısı iki katına çıkarak 2023 yılında 185 bin 749'a yükseldi. Bu artışla 100 bin kişi başına düşen avukat sayısı Avrupa ortalamasının üzerine çıktı. Ancak mevcut avukatların yüzde 46'sının 0-5 yıl kıdeme sahip olduğu gözlemlendi.
"2023 yılı itibarıyla AİHM önünde derdest bulunan dava sayısı 68 bin 450 iken, bunların önemli bir bölümünün (23 bin 397) Türkiye menşeli davalardan oluştuğu görülmektedir. Türkiye, AİHM'e aleyhine en çok başvuru yapılan ikinci Avrupa ülkesi olmasına rağmen 2023 kararlarının sadece yüzde 1,5'i ihlal içermektedir.
İKİNCİ DERECE MAHKEMELERİN İŞ YÜKÜ ARTIYOR
"Son 6 yılda, İkinci Derece Mahkemelerin iş yükünde bir artış gözlemleniyor. 2017 öncesinde istinaf yolunda açılan davaların tamamının yıl içinde sonuçlandığı bir dönem geride kaldı. Şu anda, açılan davaların neredeyse yarısı ertesi yıla devrediyor. İstinaf mahkemelerinin dosya yüküyle tıkanmaması için acil önlemler alınması gerektiği ifade ediliyor.
"Artan ve uzun süren kira davaları, hukuki güvenliği zayıflatarak yargıya olan güveni olumsuz etkiliyor. Türkiye'de kirayla ilgili yıl içinde açılan toplam dava sayısı yaklaşık 40 bin civarındayken, bu rakam 2022 yılında 74 bin 804'e, 2023 yılında ise 128 bin 999'a yükseldi. Enflasyonist ortam, kira davalarının üç katına çıkmasına neden oldu.
6 ŞUBAT DEPREMLERİ SONRASI İDARİ YARGI DAVALARI ARTIŞ GÖSTERDİ
"6 Şubat depremleri sonrası, idari işlemler ya da eylemlerden kaynaklı zararların tazmini istemli açılan tam yargı davalarının yanı sıra, imar ve yapı denetim mevzuatından kaynaklanan ya da hasar tespit raporlarına dayanan iptallerle ilgili davalarda da artış kaydedildi. Bu durumu hafifletmek amacıyla Adalet Bakanlığı, deprem bölgesindeki şehirlerde yeni idare mahkemeleri kurdu.
ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ YARGININ YÜKÜNÜ HAFİFLETİYOR
"2023 yılında uzlaşma kabul edilen dosyalarda uzlaşma sağlanma oranı yaklaşık yüzde 97, toplam uzlaştırma dosya sayısında ise bu oran yüzde 38 olarak belirlendi.
TÜRKİYE, YARGIDA DİJİTALLEŞMEDE AVRUPA'NIN ÖNCÜLERİNDEN
"Türkiye, Yargıda Bilgi ve İletişim Teknolojileri Endeksi'nde dijitalleşme süreçlerini en aktif şekilde yürüten ülkeler arasında yer alıyor. Estonya, Letonya ve Macaristan'ın ardından en yüksek endeks puanına sahip ülke konumunda."