Yerli katma değer üretiminde lider 100 marka belirlendi
Beykoz Üniversitesi’nin akademik desteğiyle Türkiye İtibar Akademisi tarafından bu yıl 2’ncisi gerçekleştirilen Katma Değer Endeksi (KENDEKS) Araştırması sonuçları açıklandı. KENDEKS kapsamında 590 şirketin sahip oldukları ve 2021 yılında gerçekleştirdikleri patent, marka ve endüstriyel tasarım başvuruları ile 2021’e ilişkin ilan ettikleri ihracat ve dönemsel kâr verileri baz alınarak fikri mülkiyetlerinin finansal sonuçlarına olan etkisi değerlendirildi. Buna göre şirketler, ‘imalat’ ve ‘hizmet’ başlıkları altında iki farklı kategoride derecelendirildiler.
Türkiye İtibar Akademisi (TİA) tarafından gerçekleştirilen, bağımsız denetimden geçen kurumların ürettiği yerli katma değer ölçümlendi. Katma Değer Endeksi (KENDEKS) Araştırması; TİA, Borsa İstanbul’da (BİST) işlem gören şirketlerin yayınladığı faaliyet raporları, Kamuoyu Aydınlatma Platformu’nun (KAP), Türk Patent Kurumu’nun, Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin (TİM), Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) ve T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın yayınladığı veriler derlenerek yayınlandı.
KENDEKS hakkında bilgi veren İtibar Akademisi Başkanı Ertan Acar, yerli katma değer üretimi ve katma değerin artışında önemli rol oynayan teknolojik gelişime değinerek “Ülke ekonomisinin gelişiminde ihracat rakamları büyük öneme sahip ama asıl önemli olan yerli katma değeri yüksek ürünleri ihraç etmek. Bu noktada da ülkemizde sanayinin teknolojiye dayalı, nitelikli ve katma değer yaratan bir üretim yapısına kavuşması öncelikli olarak atılması gereken adımdır. Yaratılan brüt katma değerin içinde yüksek teknoloji yoğunluklu sanayilerin payı çok düşük. Bu noktada İtibar Akademisi olarak Beykoz Üniversitesi’nin akademik desteğiyle, ülkemizde faaliyet gösteren ve Borsa İstanbul’da işlem gören markaların ürettikleri fikri mülkiyet verileri ile dönem karı ve ihracat verilerini ele alarak en çok katma değer üreten markaları listelerken Ar-Ge ve Tasarım merkezleri bilgilerine de yer verdik” dedi.
KENDEKS İLK YÜZDE BU YIL SIRALAMALAR DEĞİŞTİ
BİST’te işlem gören 590 firmanın mercek altına alındığı KENDEKS 2021 yılı verilerini değerlendiren Acar, “2020 ile 2021 yıllarını karşılaştırdığımızda genel sıralamada ilk 100 marka arasında büyük değişimler olduğunu söyleyebiliriz. 2020 sıralamasında bankacılık ve telekomünikasyon markaları öne çıkarken 2021 yılında beyaz eşya, demir-çelik ve enerji sektörlerini üst sıralarda görmekteyiz. Aynı şekilde imalat ve hizmet kategorileri özelinde de ilk 30’u oluşturan listelerin yarısının farklı olduğunu söyleyebiliriz. Tüm bu gelişmeler doğrultusunda ise markaların Türkiye ekonomisine katkı sağlamak için her yıl daha çok çalıştığı ve daha fazla katkı sağladığı sonucunu çıkartabiliriz” diyerek araştırma sonuçları hakkında bilgi verdi.
EKONOMİK BÜYÜME KATMA DEĞER İLE SAĞLANIR
“Katma değer hammadde ile nihai ürün farkıdır” diyen Acar, şunları ekledi:
“Üreticinin alıp işlediği hammadde ile son ürün satış farkına katma değer denmekte. Ekonomik büyüme ise katma değer ile sağlanmakta. 2021 yılı İSO 500 listesinde ilk 100’de yer alan markaların yaklaşık 131 milyar 720 milyon TL brüt katma değer yarattığını görmekteyiz. KENDEKS 2021 ile İSO 500 2021 listelerini karşılaştırdığımızda toplam 65 markanın her iki araştırmada da yer aldığını söyleyebiliriz. Her iki araştırmanın ilk 100 verilerinde ise 22 markanın en çok katma değer üretenler arasında yer aldığını ekleyebiliriz. Yani Türkiye’nin en büyük sanayi kuruluşları arasında yer alanlar ve borsada işlem gören tüm markalar Katma Değer Endeksi’nde de kendilerine yer edinerek ülke ekonomisine sağladığı katkıyı tescilleyebilirler.”
KENDEKS ilk 100 ile ‘KENDEKS Hizmet’ ve ‘KENDEKS İmalat’ kategorilerinde ilk 30’da yer alan markalar TİA’nın internet sitesi üzerinden ilan edildi.
“KÜRESEL REKABETTE VERİMDEN NİTELİĞE GEÇİŞ ŞART"
KENDEKS sonuçları hakkında konuşan Beykoz Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Sinan Alçın ise ülkemize katma değer sağlayan şirketlerin derecelendirilmesinde Türkiye İtibar Akademisi tarafından önemli verilerin incelendiğini aktarırken şöyle konuştu;
“90’lardan itibaren başını Çin’in çektiği ve Türkiye’nin de içinde bulunduğu yarı-çevre ülkelerde dış ticaretin temel eksenini fiyat rekabeti belirledi. Fiyat rekabeti için ise söz konusu ülkelerde verimliliğe dayalı bir büyüme stratejisi seçildi. Verimliliğe dayalı büyüme stratejisi katma değerin de maliyet üzerinden ölçüldüğü bir zemin oluşturmaktadır. Oysa ki, gelişmiş ekonomilerde katma değerin nitelik üzerinden geliştirilmeye çalışıldığı bir 30 yılı geride bıraktık. Gelinen noktada hem Çin için hem de diğer yarı-çevre ülkeler için fiyat rekabetinin sonuna gelinmiş gibi görünüyor. Bundan sonra dünya ekonomisinde söz sahibi olacak ülkeler, verimlilik yerine niteliksel ürün ve döngüsel ekonomiyi önceliklendiren ülkeler olacaktır. Ülkemiz açısından da sektörlerde ortaya çıkacak niteliksel dönüşümün göstergesi olarak katma değer yaratma kapasitelerinin önemi büyük. Bu bağlamda İtibar Akademisi ile birlikte geliştirdiğimiz endeksin sadece endekste ön sıralarda yer alan firmalar için değil, tüm sektör temsilcisi firmalar için de önemli bir yol haritası oluşturacağını düşünüyorum."
KENDEKS (KATMA DEĞER ENDEKSİ) NEDİR?
Borsaya kote şirketlerde 2021 yılı verileri dikkate alınarak patent, marka, endüstriyel tasarım, ihracat ve dönemsel kâr başlıkları altında beş farklı değişkene göre KENDEKS hesaplamaları yapıldı. Bunu yaparken şirketlerin yayınladığı faaliyet raporları, KAP ve Türk Patent Kurumu’nun yayınladığı veriler derlendi, İtibar Akademisi Akademik Kurulu tarafından iş kollarına göre şirketlerin ‘Hizmet’ ve ‘İmalat’ sektörlerinde faaliyet gösteriyor olmaları da dikkate alınarak belirlenen farklı puan ağırlıklarıyla KENDEKS puanları oluşturuldu.