'Kahverengi kokarcaların aralarındaki iletişim bozulup, çiftleşmeleri engellenebilir'

OMÜ Ziraat Fakültesi'nden Doç. Dr. İslam Saruhan, kahverengi kokarcanın Türkiye'de yeni ama dünyada çok eski bir geçmişi olduğunu belirterek, "Böcek ülkemize girdi. Çok tehlikeli olduğunu bilmiyoruz, etmiyoruz diyemeyiz. Çünkü böceği tanıyoruz, ne yapacağımızı biliyoruz. Böceğin ne kadar tehlikeli olduğunu daha önceki ülkelere girişinde yaptığı zarardan biliyoruz" dedi.

Kahverengi kokarcanın istilacı böcek olduğunu hatırlatan Doç. Dr. Saruhan, "Sebebi şudur; girdiği ülkelerde hızlı bir şekilde yayılıp, çok fazla ürüne zarar veriyor. Örneğin, kokarca yaklaşık 300'e yakın bitkiye zarar verebilen, bir sezonda 3-4 tane ürüne aynı bölgede zarar yapan önemli bir böcek. Tabii Karadeniz Bölgesi, bu kokarca için iklim özelliği bakımında en uygun bölge. Karadeniz Bölgesi'ndeki fındık da bunun en önemli konukçuları arasında olduğu için, fındık için çok tehlikeli bir zararlı olarak karşımıza çıkıyor" diye konuştu.

'KIŞLAKLARDA MÜCADELE SON DERECE ÖNEMLİ'

Böcekle mücadelede 4 temel yöntemin olduğunu belirten Doç. Dr. İslam Saruhan, "Bunun 2 tanesini belki devlet eliyle ama ikisini de çiftçiler tarafından yapılması son derece önemli. Bunlardan ilki şu anda böceğin en zayıf noktası olarak gördüğüm kışlaklarda toplu halde bulunmasıdır. Böceğin evlere, korunaklı barınaklara kışı geçirmek için girip, bir koku salgılayarak orada toplu halde oluşması, bizim onu çok iyi fark etmemiz ya da fark etmememiz mümkün değil. Evdeki böcekleri öldürmek, bir sonraki sezona gelecek böcek sayısını ciddi şekilde azaltacaktır. Kışlaklardaki bir böceğin sezonda 300-400 civarında böceğe dönüşeceğini tahmin edelim. Mesela 10 tane böcek öldürsek kışlaklarda, bir dahaki sezonda 3 bin tane böceği imha etmiş oluruz. Kışlaklarda mücadele son derece önemli. Bunu tamamen üreticilerimizin yapması lazım.

Kışlaklarda nasıl mücadele edeceğiz? Buna fiziksel mücadele diyoruz. Bir elektrik süpürgesiyle oradaki böcekleri toplayıp, imha edebiliriz. Ya da evlerde kullanılan bazı özel ilaçlar var. Tarım ilacı kesinlikle evlerde kullanmıyoruz. Bu çok önemli. Evlerde kullanılan ilaçların biriyle de ilaçlayabiliriz. Bir de böceğin barınaklara girmesini engellememiz lazım. Bacalar, kapılar, pencereler kapatılırsa, böcek evlere girmeyip, dışarıda kalırsa, kışın çoğunluğunun soğuktan öleceğini de bilelim" dedi.

'HAZİRANDA İLAÇLAMA YAPMAYIN' UYARISI

Kimyasal mücadelede zamanlamanın çok önemli olduğunu ifade eden Doç. Dr. Saruhan, "Tabii kışlaklarda mücadele yaptığımda elbette böceğin çoğunu yok edemeyeceğimiz için bir kısmı bize sezonda gelecek. Fındık bahçemizde ya da diğer ürünlerimize zarar yapacaktır. Bunu engellemek için de kimyasal mücadele yapacağız. Kimyasal mücadelede zamanlama çok önemli ve ilaçlama sayısını böceğin biyolojisine göre belirleyip, etkin bir mücadele yaparsak, ürünümüzü de zarar görmeden sepete koyabiliriz.

Diğer mücadele yöntemlerin birisi de böceğe karşı bir feromon kullanılıyor. Feromon demek; bu kokuyla böceği çekiyorsun sonra imha ediyorsun. Tabii bu kokuyla imha etmek, biraz da devlet eliyle oluyor. Çünkü bu biraz pahalı bir sistem ve etkisi biraz sınırlı. Diğer önemli bir mücadele olarak da bu böceğin, bu kokarca böceğinin yumurtasını yiyen samuray arısı dediğimiz bir böcek. Bunu şu anda devlet getirdi. 2 yıldır üretip, salıyor. Bu salımı da genelde böceğin yumurta döneminde yaptığı için o da haziran ayına denk geliyor. Üreticilerimiz sezonda haziran ayında kesinlikle ilaçlama yapmasını önermiyoruz. Yumurta döneminde zararlıyı öldürme şansımız yok. Çünkü yumurtasını saklıyor, ilacın yumurtaya ulaşması biraz zor. Aynı zamanda yumurtayı yiyen arıyı da yok ettiğimiz için bize yapacağımız ilaçlama zarar olarak dönecektir. Bu dönemde ilaçlamaya dikkat ederek, zararın popülasyonunu düşürüp, ürünümüzü sepete sağlam koyabiliriz" diye konuştu.

(Fotoğrafta: Doç. Dr. İslam Saruhan)

Kahverengi kokarcayla ilgili alternatif yöntemlerin de geliştirildiğini belirten Doç. Dr. Saruhan, "Kahverengi kokarcaya karşı bahsettiğim 4 mücadelenin dışında alternatif mücadele yöntemleri çalışmaları da devam etmektedir. Bunların bir kısmı da bu böceklerin iletişim için kullandığı sesi taklit ederek, bahçelerdeki bazı cihazlarla verip, böcekler arasındaki iletişimi bozup, çiftleşmesini engelleyip, üretimini durdurmak. Bu çalışmalar, şu anda laboratuvar aşamasında. Bunlar, zamanla eğer etkili bulunduğunda böcekle mücadelede sahada da kullanılacaktır" dedi.