Eber sarısının özelliği genetik transferle diğer baklagillere aktarılacak
Afyonkarahisar bölgesinde yetişen Eber sarısı bir çiçekten üç meyve vermesi dolayısıyla 18 bin baklagil arasında tek tür olarak biliniyor. 'Baklagillerin kraliçesi' olarak adlandırılan Eber sarısının bu özelliğinin besin değeri olan diğer baklagillere gen transferi yöntemiyle aktarılarak, ürün veriminin artırılması için çalışma başlatıldı. Afyonkarahisar Valisi Kübra Güran Yiğitbaşı, "Eber sarısının özelliği fasulye, bakla, nohut, bezelye gibi diğer baklagillerde de uygulandığında üreticilerimizin tek bir ürün yerine iki-üç katını alabilmesi söz konusu olabilecek" dedi.
'Thermopsis turcica' ve 'Vuralia turcica' isimleriyle anılan Eber sarısı, dünya üzerinde sadece Afyonkarahisar'daki Eber Gölü ve Konya'daki Akşehir Gölü arasında kalan bölgede yetişiyor. Eber sarısının çiçek açtığı dönemlerde başta fotoğraf meraklıları olmak üzere birçok kişi bitkiye de adını veren Eber Gölü'nün bulunduğu bölgeye akın ediyor.
Koruma altında olduğu için zarar verilmesi durumunda 2024 yılı itibarıyla 387 bin 141 lira cezai işlemin uygulandığı Eber sarısı ile ilgili Afyon Kocatepe Üniversitesi Doğa Koruma ve Biyoizlem Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü aynı zamanda Biyoenformatik Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Uğur Cengiz Erişmiş çeşitli araştırmalar yürütüyor. Bu araştırmaların başında, bir çiçekten 3 meyve veren Eber sarısının bu özelliğini gen transferi yöntemiyle baklagillere de uygulamak geliyor.
Prof. Dr. Uğur Cengiz Erişmiş'in Eber sarısıyla ilgili çalışmalarını sürdürdüğü bölgeyi ziyaret eden Afyonkarahisar Valisi Kübra Güran Yiğitbaşı özellikle gen transferi çalışmalarının bir an önce başlatılması gerektiğini söyledi. İl Tarım ve Orman İl Müdürü Özkan Parlak'ın da bulunduğu görüşme sonrasında gen transferi için protokol yapılması kararlaştırıldı.
‘BİZİM İÇİN BU ENDEMİK TÜR ÖNEMLİ VE YETİŞMESİ DE ÇOK KOLAY’
DHA'ya konuyla ilgili açıklama yapan Vali Kübra Güran Yiğitbaşı, "Bir baklagil türü olarak kabul edilen bu bitkinin özelliği tek bir çiçekten 3 ayrı meyve vermesi. 18 bin baklagil türünün içerisinde sadece Eber sarısının tek çiçekten 3 meyve vermesi söz konusu. Diğer baklagil türlerine de bu gen çalışması uygulanabilirse her tohumdan, çiçekten, tek bir meyveden iki katına, üç katına çıkartılması söz konusu olabilecek. Şimdiye kadar da bu yönde bir çalışma henüz başlatmamışız. Dolayısıyla üniversitemiz, ilgili birimlerimiz, hocamızın öncülüğünde aynı zamanda hem Tarım ve Orman İl Müdürlüğümüz hem Doğa Koruma İl Müdürlüğümüz ile bu çalışmayı protokole bağlayarak çalışalım, başlatalım istiyoruz.
Çünkü böyle olursa endemik tür olan Eber sarısının özelliğinin fasulye, bakla, nohut, bezelye gibi diğer baklagillerde de uygulandığında vatandaşlarımızın, üreticilerimizin tek bir ürün yerine bunun üç katını ya da en kötü ihtimalle iki katını alabilmesi söz konusu olabilecek. Bizim için bu endemik tür önemli, kıymetli ve yetişmesi de çok kolay. Kendiliğinden yetişiyor. Burayı koruma altına almış arkadaşlarımız, özel bir gayrete, tekrar maddi katkıya ihtiyaç olmadan kendiliğinden hem Sultandağı'nda bazı bölgelerimizde hem de Eber'de Çay ilçemizin bu kısımlarında da kendini gösteren bir bitkimiz" dedi.
'KOPARMANIN CEZAİ YAPTIRIMI 387 BİN 141 LİRA'
Eber sarısının çok kıymetli bir ürün, çok kıymetli bir endemik tür ve bitki olduğunu vurgulayan Vali Yiğitbaşı, "Dolayısıyla bunu kopartmak, buna zarar vermek, bir cezai yaptırımı da olan bir suç. Cezai yaptırımının da 387 bin 141 lira olduğunu da buradan iletmiş olalım. Lütfen duyarlı olalım, hassas olalım. Zaten hayvanlar zarar vermiyor bu türe, hayvanların faydalandığı bir tür değil. Ancak insanlarımız da gördükleri zaman buradan çok daha fazla farklı şekillerde faydalanmayı sağlayacağımızı düşünerek lütfen kendi vatandaşlarımız da zarar vermesin. Çünkü bunun bir yaptırımı da var demiş olalım" diye konuştu.
'GENETİK KLONLAMA İLE BU İŞLEM GERÇEKLEŞTİRİLEBİLİR'
Eber sarısını yıllardır incelediğini söyleyen Prof. Dr. Uğur Cengiz Erişmiş, bu türün bir çiçekten 3 meyve verdiğini hatırlatarak, "Bu kastettiğimiz meyve tarzı yenilen anlamda değil, tohum oluşturan yabani bir çiçekten meyve meydana geliyor. İnsani boyutuyla yenilecek bir tarzı yok. Sadece tohum olarak kullanılma açısından ifade ediliyor. Bu neden önemli, genetik açıdan böyle bir mekanizma var ise bu türün içerisinde böyle bir genetik regülasyon düzenlemesi var ise bunun kullanılma yolları da kendisine bağlı olan, familyasına bağlı olan baklagillerde de bu genetik klonlama ile bu işlem gerçekleştirilebilir" ifadelerini kullandı.
Alan kılavuzu Kadir Ateş de "Bu endemik türü görmek isteyen birçok grup ve kişi bölgeye gelerek fotoğraf ve video çekiyor. Çevre halkından ricamız bu endemik bitkiyi korumaları" dedi.