Dr. Akkuş: Van Gölü havzasının ocak ayı uydu görüntüsü felaket manzarası içeriyor
Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Su Ürünleri Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Mustafa Akkuş, Van Gölü Havzası ve çevresini gösteren son 4 yılın ocak ayına ait Landsat uydu görüntülerini paylaşarak kuraklığa dikkat çekti. Dr. Akkuş, "Artık göllerin çekilmeye başlandığını, hatta kuruduğunu akarsuların yaz aylarında tamamen kuruduğunu görüyoruz. 2020'den günümüze kadar olan ocak ayı uydu görüntülerine baktığımızda 2023'ün görüntüsü adeta bir felaket manzarası içeriyor " dedi.
Son yılların en kurak kışını yaşayan Van ve çevresinde halen istenilen düzeyde kar yağmadı. Önceki yıllarda ocak ayında kar nedeniyle mahalle yollarının kapandığı ve karla mücadele ekiplerinin aralıksız çalıştığı Van'da hava mevsim normallerinin üzerinde seyrediyor. Yerde karın olmadığı kentte, son zamanların en kurak kışı yaşanıyor. Van YYÜ Su Ürünleri Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Mustafa Akkuş, son 4 yılın ocak ayına ait Landsat uydu görüntülerini paylaştı. Van Gölü ve çevresini gösteren görüntülerde son 3 yılda arazi kar örtüsüyle kaplı görülürken 2023 ocak ayında ise karın olmadığı görülüyor.
'OCAK VE ŞUBAT AYLARI HAYATİ ÖNEME SAHİP'
Dr. Akkuş, Van Gölü Havzası’nın Türkiye’nin en yüksek havzalarından ve en çok kar yağışı alan bölgelerinden biri olduğunu belirterek, şöyle konuştu:
"Van Gölü hassas ve kırılgan bir havza çünkü kapalı bir havza. Havzadan dışarı hiçbir su çıkışı yok. Havzaya dışarıdan hiçbir su girdisi yok. Bu sebeple havzanın tüm su bütçesi kendi aldığı yağışa bağlı. Kar ve yağmur yağışı ile havzaya su girdisi oluyor. Buharlaşma ile birlikte su çıktısı oluyor. Bu noktada kar yağışı büyük öneme sahip. Çünkü yağmur ile birlikte Van Gölü'nün tuzlu ve sodalı sularına karışarak kullanılabilir su olmaktan çıkıyor. Bu nedenle kış ayları ocak ve şubat ayları göl için havza için hayati bir öneme sahip. Bu aylarda yağan kar havzadaki yüksek kesimlerde birikerek yaz aylarında akarsuları besliyor. Yani çiftçiye sulama suyu oluyor. Balıklara da üremek için bir ortam oluşturuyor. Akarsular dünyanın her yerinde çok önemli. Fakat söz konusu Van Gölü Havzası olduğu zaman bu önem 10 kat daha artıyor. Çünkü yaz aylarında inci kefallerinde yaşayan inci kefalleri, üremek için akarsulara göç ediyor. Yani yaz aylarında akarsularda su olması gerekiyor. Su olması için de içerisinde bulunduğumuz bu aylarda havzanın bol kar yağışı alması lazım."
'FELAKET MANZARASI İÇERİYOR'
Son yıllarda Türkiye’de ve dünyada ciddi bir şekilde kuraklık yaşandığına dikkat çeken Dr. Akkuş, "Artık göllerin çekilmeye başlandığını, hatta kuruduğunu akarsuların yaz aylarında tamamen kuruduğunu görüyoruz. 2020'den günümüze kadar olan ocak ayı uydu görüntülerine baktığımız zaman 2023 yılının görüntüsü adeta bir felaket manzarası içeriyor. Çünkü 2020, 2021 ve 2022 yıllarında havza kar örtüsü ile kaplıyken, 2023 Ocak ayı uydu görüntüleri maalesef kar örtüsünden yoksun. Sadece havzanın yüksek kesimlerinde kar örtüsü olduğunu görüyoruz. Önümüzdeki şubat ayı önümüzde kalan günler hayati öneme sahip. Eğer önümüzdeki günlerde havza kar yağışı almazsa, maalesef yaz aylarında gerek üremek için akarsulara giren inci kefallerini gerekse de çiftçileri çok kurak ve zorlu günler bekliyor" dedi.
BARAJLARDA SUYU BİRİKTİRMEMİZ LAZIM
Bu konuda yapılması gerekenlere de değinen Dr. Akkuş, yaz aylarında barajlarda suyun biriktirilmesi gerektiğini söyledi. Dr. Akkuş, "Peki ne yapmamız lazım. İnci kefalinden 20 bin aşkın kişi geçimini sağlıyor. Göldeki inci kefali stokunun devamlılığındaki yegane temel unsur yaz aylarında akarsularda başarılı bir üreme gerçekleştirmesi. Fakat son 2 yıldır özellikle Zilan ve Deliçay'da yaz aylarında suyu tamamen barajlardan karşılıyoruz. Su azaldığında DSİ hemen müdahil oluyor ve barajlardan yeteri kadar suyu bırakıyor. Ve bu noktada yaz aylarına kadar barajlarda suyu biriktirmemiz lazım. Akarsulara sadece can suyu olarak ifade ettiğimiz asgari ölçüde su vermemiz lazım. Özellikle Van'ın içerisinden akar Akköprü Deresi üzerine kurulu olan Sıhke Göleti'nde suyu tamamen biriktirmemiz lazım" dedi.
Van Gölü balıkçılığından bölgede 20 bin insanın geçim kaynağını oluşturduğunu da anlatan Dr. Akkuş, "Van Gölü'ndeki inci kefallerinin devamlılığı, yağan kar yağışına bağlı. Bu aylarda kar yağışı olmazsa maalesef yaz aylarında başarılı bir üremeden söz etmemiz mümkün değil. Van Gölü'nün etrafında 111 dere var. Bu derelerin hepsi üreme döneminde balıkla dolup taşıyor. Fakat su olmadığı zaman toplu balık ölümleri ile karşılaşacağız. Üremenin bazı derelerde tamamen durduğunu görebiliriz. Bir sebepten dolayı şimdiden tedbir almamız lazım. Çünkü 2023 yılı ocak ayı uydu görüntüsü adeta felaketin habercisi gibi" diye konuştu.