Merkez Bankası Başkanı Erkan: Yıl sonu enflasyon tahminini yüzde 65 olarak güncelledik

TCMB Başkanı Hafize Gaye Erkan, yılın 4'üncü 'Enflasyon Raporu'nu açıkladı. Erkan, enflasyonla kararlılıkla mücadele ettiklerini belirterek, "Merkez Bankası olarak, toplumsal refaha en büyük katkıyı, fiyat istikrarını sağlayarak sunacağımızın bilincindeyiz. Bu sebeple, haziran ayında başlattığımız güçlü parasal sıkılaştırma ile enflasyonla kararlı bir şekilde mücadele ediyoruz. Bir süredir yüksek ve oynak seyreden enflasyonu kontrol altına almanın uzun ve zorlu bir süreç olacağı bilinciyle enflasyon görünümünde belirgin bir iyileşme sağlanana kadar tüm araçlarımızı kararlılıkla kullanacağız. Politikamız faiz, kredi, mevduat, döviz piyasası, iç ve dış finansman ile rezervler gibi finansal koşulları oldukça güçlü şekilde ve hedeflediğimiz doğrultuda etkiliyor. Parasal sıkılaştırmanın ekonomi üzerindeki geniş çaplı etkileri ise zamana yayılmaktadır. Bununla birlikte, iç talepte dengelenme sürecine ilişkin, şimdiden bazı öncü sinyaller alıyoruz. Para politikasının birikimli etkileri, içinde bulunduğumuz geçiş döneminde devreye girerken, dezenflasyon sürecinin 2024 yılının ikinci yarısında başlamasını hedefliyoruz" dedi.

'GELİŞMİŞ ÜLKELERDE PARASAL SIKILAŞTIRMA DEVAM EDİYOR'

Küresel ekonomi ve enflasyona dair gelişmeleri aktaran Erkan, "Küresel büyümeye baktığımızda, 2023 yılının son çeyreğinde, iktisadi faaliyet zayıf seyrine devam etmektedir. İhracat yaptığımız ülkelerde geçtiğimiz yıl boyunca kademeli olarak azalış gösteren büyüme oranları, 2023 yılında da gerilemesini sürdürmüştür. Küresel enflasyon, 2022 yılının ilk yarısında ulaştığı yüksek seviyelere kıyasla belirgin şekilde gerilemiştir. Ancak, gelişmiş ülkelerde çekirdek enflasyondaki düşüş, manşet enflasyona kıyasla daha dirençli olmuştur. Gelişmekte olan ülkeler arasında ise farklılaşan bir görünüm söz konusudur. Parasal sıkılaştırma sürecine erken başlamış ve küresel emtia şoklarından görece daha az etkilenmiş ülkeler enflasyonla mücadelede yol katetmişken; diğer ülkelerde, enflasyon, hedeflerin belirgin olarak üzerinde kalmayı sürdürmüştür. Enflasyonun hedefin üzerinde seyrettiği gelişmiş ülkelerde parasal sıkılaştırma devam etmektedir" dedi.

'KAMU GELİRLERİNİ DESTEKLEYİCİ TEDBİRLER ALINMIŞTIR'

Erkan, yurt içi enflasyon gelişmelerine ilişkin ise "Politika metinlerimizde ve Temmuz Enflasyon Raporu'nda manşet enflasyon ve enflasyonun ana eğiliminde kısa vadede belirgin bir yükseliş öngördüğümüzü paylaşmıştık. Nitekim, tüketici fiyatları enflasyonu, eylül ayı itibarıyla yüzde 61,5'e çıkarak, haziran ayına kıyasla 23,3 puan yükselmiştir. Bu artışa katkıları alt kalemler bazında incelediğimizde 7,9 puan ile hizmet, 5,3 puan ile temel mal ve 4,8 puan ile gıda grupları öne çıkmaktadır. Enflasyonun haziran-eylül arasında yükselmesinin temel sebebi, büyük şokların bir arada gerçekleşmesidir. Enflasyonun belirleyicilerine bu açıdan bakıldığında, mayıs-eylül arasında yüzde 90 oranında yükselen akaryakıt fiyatları, 4,8 puanlık katkıyla öne çıkmaktadır. Aynı dönemde, sepet kurda gerçekleşen yüzde 40'a yakın artışın maliyet kanalıyla enflasyona 4,3 puanlık etkisi olmuştur. Bunun yanında, deprem nedeniyle ortaya çıkan finansman ihtiyacı ve artan kamu harcamalarını dengelemek amacıyla, temmuz ayıyla birlikte kamu gelirlerini destekleyici tedbirler alınmıştır. Başta KDV ve maktu ÖTV artışları olmak üzere, vergilerde ve yönetilen fiyatlarda yapılan birçok güncelleme kısa bir dönemde gerçekleşmiştir. Söz konusu vergi güncellemelerinin etkisi ise 2,5 puan olmuştur. Tarihsel eğilimlere kıyasla yüksek oranda olan bu şokların bir arada gerçekleşmesi, beklenti ve fiyatlama davranışlarında ilave bir bozulmaya da yol açmıştır. Enflasyonda bu kanaldan gelen 10,1 puanlık güçlü etki önemli rol oynamıştır. Eylül enflasyonu, ekimdeki yüksek frekanslı veriler ve tüm öncü göstergeler, söz konusu şokların enflasyona yansımasının büyük ölçüde tamamlandığına işaret etmektedir" diye konuştu.

'KİRALIK EV FİYATLARINDA YAVAŞLAMA SİNYALLERİ ALIYORUZ'

Erkan, yıllara yayılmış yüksek enflasyonun bir sonucu olarak eğitim, kira, sağlık, lokanta ve otel gibi alt kalemler üzerinden güçlenen hizmet grubundaki katılığın da enflasyonun önemli bir bileşeni olmayı sürdürdüğüne dikkat çekerek, "Nitekim, döviz kuru ve emtia fiyatları gibi çeşitli unsurlara bağlı olarak ani artışlar gösterebilen temel mal enflasyonu, söz konusu faktörler ortadan kalktığında hızla gerilerken, kademeli olarak artan hizmet enflasyonunun yavaşlaması zamana yayılmaktadır. Hizmet enflasyonunun son dönemde artan katılığında kiralar ön plana çıkmaktadır. Yüksek enflasyon, tasarruf amaçlı konut talebi ve arz sorunları gibi birçok kaynaktan etkilenen kiralarda, artış yüksek oranlarda sürmektedir. Bununla birlikte, özellikle büyükşehirlerde, kiralık ev ilanlarındaki fiyat artışlarında yavaşlama sinyalleri alıyoruz. Ancak, yeni konut fiyatları ve kira artışlarında öngörülen yavaşlamanın enflasyona yansıması zaman alacaktır" dedi.

'YIL SONU ENFLASYON TAHMİNİMİZİ GÜNCELLEDİK'

2023 yıl sonu enflasyon tahminini yüzde 65'e yükselttiklerini ifade eden Erkan, "Öncelikle, modelleme çerçevemizi, tahmin performansımızı iyileştirmeye yönelik olarak, büyük şokların doğrusal olmayan etkilerini içerecek şekilde güncellediğimizi belirtmek isterim. Bu çerçevede yıl sonu tahmin orta noktalarını 2023 için yüzde 65, 2024 için yüzde 36 ve 2025 için yüzde 14 olarak güncelledik. Tahmin aralıklarının alt ve üst noktalarını da 2023 yılı için yüzde 62 ve 68, 2024 yılı için ise yüzde 30 ve 42 olarak revize ettik. Bu noktada, iki hususun altını çizmek isterim. İlk olarak jeopolitik riskler ve yönetilen/yönlendirilen fiyatlara ilişkin belirsizliklerin artması nedeniyle tahminlerimiz üzerindeki belirsizlik aralığını genişlettik. İkinci olarak, tahminlerimizi yukarı yönlü güncellemiş olsak da dezenflasyonun başlama zamanı, dezenflasyonun hızı ve dezenflasyonun seyrinde bir değişiklik olmayacağını değerlendiriyoruz" değerlendirmesinde bulundu.

'PARASAL SIKILAŞTIRMAYA DEVAM EDECEĞİZ'

Erkan, dezenflasyon ve istikrar süreçlerinden önceki geçiş dönemini yaşadıklarına işaret ederek, "Geçiş döneminde, Temmuz Enflasyon Raporu'nda da şeffaf bir şekilde paylaştığımız üzere, enflasyonda geçici bir yükselişe şahit oluyoruz. Bu süreçte, enflasyondaki düşüşün sürdürülebilir bir şekilde başlamasını sağlayacak zemini özenle hazırlıyoruz. Para politikasının enflasyon üzerindeki etkisi, talebin yanı sıra beklentiler, varlık fiyatları, finansal koşullar ve krediler gibi çeşitli kanallar tarafından belirlenmektedir. Bu çerçevede, parasal aktarım, birkaç çeyreğe yayılan etkilerle gerçekleşmektedir. Enflasyon görünümünde belirgin bir iyileşme sağlanana kadar parasal sıkılaştırmaya devam edeceğiz. Parasal sıkılaştırma sürecimizin etkilerini, büyük ölçüde, dezenflasyonu tesis edeceğimiz 2024 yılında göreceğiz. Dezenflasyon döneminde, döviz kuru istikrarı, cari işlemler dengesinde iyileşme, sermaye akımlarında kalıcı güçlenme ve rezervlerde artış devam edecektir. Dezenflasyon dönemini, öngörülebilirliğin artacağı, enflasyonun tek haneli rakamlara ulaşacağı ve kaliteli büyümenin yanı sıra enflasyondaki düşüşün kalıcı olarak sağlanacağı istikrar dönemi takip edecektir. Tüm araçlarımızı enflasyon tekrar tek haneye ve orta vadeli hedefimize gerileyene kadar kararlılıkla kullanmaya devam edeceğiz."

'AMACIMIZ YÜZDE 5'E KAVUŞMAK'

Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan, basın mensuplarının sorularını yanıtladı. Dezenflasyonun, en önemli öncelikleri arasında yer aldığını ifade eden Erkan, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ve diğer bakanlar başta olmak üzere, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz'ın liderliğinde yapılan Ekonomik Koordinasyon Kurulu (EKK) toplantılarında gerekli eş güdümlerin gerçekleştirildiğini söyledi. Erkan, "Onların desteği ve eş güdümlü olmadan bu dezenflasyonun en kısa sürede tesisi kolay olmaz. Bir şekilde tesis ederiz; ama bunun en az maliyetli, en hızlı şekilde olması eş güdümle olur" diye konuştu.

Bankanın yüzde 5 enflasyon hedefinin anımsatılması üzerine Erkan, bu hedefin orta vadeli olduğunu ve bunu güçlü bir şekilde tekrarladıklarını vurguladı. Erkan, "2024'te dezenflasyonu tesis etmek, ardından tek haneye geçmek için hiç durmadan özverili bir şekilde devam edeceğiz. Yüzde 5'i yakınsadık zamanında. Bizim amacımız ülkemizi yüzde 5 hedefine kavuşturmaktır” ifadelerini kullandı.

'ENFLASYONDA HIZLI BİR İNİŞ BEKLİYORUZ'

Erkan, enflasyon hedeflerine ilişkin, "Perakende dış ticaret açığındaki iyileşmenin devam etmesi, kurdaki görünüm, rezervlerdeki süre gelen artış bunların hepsinin bütünsel etkisiyle ve bizim de attığımız birikimli para politika adımlarıyla enflasyonda hızlı bir iniş bekliyoruz. Bununla birlikte daha evvel de belirttiğim gibi manşet enflasyonda iniş 2024 Mayıstan sonra bekliyoruz. Dolayısıyla dezenflasyon Mayıs 2024’ten sonra. Ancak aylık enflasyonun ana eğiliminde yavaş yavaş düzgün gerilemeyi de görmeye başladık. Ama henüz enflasyonun görünümünde belirgin bir iyileşme diyecek kadar güçlü geçmedi. Daha bunu söylemek için erken. Dolayısıyla enflasyon görevinde belirgin bir iyileşme sağlanana kadar parasal sıkılaştırmayı güçlendirmeye devam edeceğiz” diye konuştu.

Erkan, politika faizindeki artış hızına da değinerek hazirandaki ilk Para Politikası Kurulu toplantısında oranın yüzde 8,5'ten yüzde 15'e çıkarıldığını, piyasanın beklentisinin ise yüzde 15'in çok üzerinde olduğunu belirtti. Erkan, dijital para çalışmalarına ilişkin, "Dijital para 1'inci faz çalışmaları raporunun yıl sonuna kadar yayınlanmasını planlıyoruz. 2'nci fazda, 2024'te hukuki, iktisadi güvenlik boyutları ele alınacak. Sadece Dijital Türk Lirası çıkarmaktan ziyade teknolojinin kalitesi, ihraç edilebilir olması da çok önemlidir. Hem kendi insan gücümüz hem iş birliklerimizle birlikte dinamik ve kaliteli bir teknolojinin oluştuğunu belirtmek isterim" ifadelerini kullandı.